W niedzielę w Markowej na Podkarpaciu odbędzie się beatyfikacja dziewięcioosobowej rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów zamordowanych przez Niemców w 1944 roku za pomoc Żydom.
W najbliższą niedzielę po godzinie 14 w cyklu „Historie pisane na nowo” pierwsza część tryptyku „Ulmowie” z okazji uroczystej beatyfikacji rodziny, która w 1944 roku została zamordowana przez niemieckich okupantów za ukrywanie żydowskich sąsiadów.

Kim byli Józef i Wiktoria Ulmowie

Józef i Wiktoria urodzili się w Markowej, tam dorastali, a w 1935 r. zawarli ślub w kościele parafialnym pw. św. Doroty.

W rodzinnej wsi postrzegani byli jako ludzie uczciwi, pracowici, wierzący i pełni pasji. Wiktoria zajmowała się domem i dziećmi, udzielała się także w amatorskim teatrze wiejskim. Józef był rolnikiem i działaczem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. Trudnił się ogrodnictwem, pszczelarstwem i hodowlą jedwabników, osiągając w tych dziedzinach sukcesy. Jego największą pasją była jednak fotografia, bogato ilustrująca życie jego rodziny i mieszkańców Markowej.

Przypuszczalnie w grudniu 1942 r. Ulmowie zdecydowali się udzielić pomocy ośmiu Żydom. Ukrywali ich we własnym domu do marca 1944 r. Przyjmując ich pod swój dach, mieli świadomość ogromnego ryzyka. Za pomoc ludności żydowskiej na ziemiach polskich okupowanych przez Niemców groziła śmierć.

Pomimo powszechnego terroru, strachu i ograniczonych możliwości materialnych, Ulmowie dali świadectwo tego, że człowiek w imię ewangelicznej miłości bliźniego jest gotów przezwyciężyć lęk, a nawet ryzykować własne życie.

Więcej dowiesz się ze specjalnej strony poświęconej rodzinie Ulmów przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej.

Wielka radość dla Kościoła w Polsce

Przewodniczący Episkopatu arcybiskup Stanisław Gądecki powiedział, że Ulmowie są przykładem dla każdej rodziny, aby żyć Ewangelią na co dzień. Jak podkreślił, są też wzorem dla każdego chrześcijanina, by dzielić się miłością z każdym człowiekiem.

„Beatyfikacja rodziny Ulmów to wielka radość dla Kościoła w Polsce”

– podkreślił duchowny.

Rodzina Ulmów zostanie beatyfikowana w niedzielę w Markowej na Podkarpaciu, czyli w miejscu ich męczeńskiej śmierci.

Rodzina Ulmów – Józef, Wiktoria oraz ich siedmioro dzieci – została zamordowana 24 marca 1944 roku przez Niemców za ratowanie Żydów. Beatyfikacja będzie wydarzeniem bez precedensu, gdyż jednocześnie na ołtarze zostanie wyniesiona cała rodzina.

Uroczysta Msza święta beatyfikacyjna, którą celebrować będzie prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kardynał Marcello Semeraro, rozpocznie się o godzinie 10 na stadionie w Markowej.

Obecni będą księża, kardynałowie, przedstawiciele najwyższych władz państwowych Rzeczypospolitej Polskiej, prezydenci i premierzy państw europejskich oraz przedstawiciele episkopatów państw sąsiadujących z Polską. Organizatorzy uroczystości spodziewają się ponad 32 tysięcy pielgrzymów z kraju i zagranicy. Przyjadą też potomkowie osób narodowości żydowskiej, uratowanych podczas wojny przez mieszkańców Markowej.

IPN upamiętnia rodzinę Ulmów – w Markowej i Rzeszowie wystawy oraz projekt edukacyjny

Dwie wystawy oraz projekt edukacyjny z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości – to inicjatywy, jakie w przeddzień beatyfikacji rodziny Ulmów przedstawi Instytut Pamięci Narodowej. O 12.30 w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej zostanie otwarta wystawa „Błogosławieni Sprawiedliwi albowiem… Opowieść o Rodzinie Ulmów”.

Dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk powiedziała Polskiemu Radiu, że dokumenty oraz artefakty zgromadzone na ekspozycji pozwalają zrozumieć, dlaczego Józef i Wiktoria Ulmowie zdecydowali się przyjąć pod swój dach ośmioro Żydów

„To była świadoma decyzja, ponieważ kiedy przyglądamy się, chociażby 'Dziejom biblijnym’, które były w tym domu w Markowej, to zaznaczone są tam fragmenty wskazujące na to, że małżonkowie Ulmowie zastanawiali się. To nie była taka bezwolna decyzja. Oni rozważali, wiedzieli, co im grozi, mieli tego świadomość, ale nie potrafili przejść obojętnie nad potrzebującym bliźnim. Mieli świadomość, że jeśli nie pomogą, to najprawdopodobniej ci Żydzi zostaną zamordowani, nie mogli się na to zgodzić”

– podkreśliła szefowa Archiwum IPN.

Wystawa zawiera również przedmioty wydobyte podczas ekshumacji z grobu rodziny Ulmów, znajdującego się dotychczas na cmentarzu w Markowej. Część tych eksponatów, decyzją metropolity przemyskiego arcybiskupa Adama Szala, trafiła do zasobu Instytutu Pamięci Narodowej.

„To są niewielkie przedmioty, które po 10 września staną się relikwiami. To choćby guzik w postaci zatrzasku z ubrania Wiktorii Ulmy, to są fragmenty trumny, to są gwoździe z trumien, w których złożono ciała dzieci. Ponadto pokazujemy i przypominamy sylwetki zbrodniarzy niemieckich, którzy tego okrutnego mordu dokonali”

– zaznaczyła dyrektor Marzena Kruk.

„Rodzina Ulmów. Śmierć za człowieczeństwo”

Natomiast przed kościołem świętej Doroty w Markowej IPN otworzy wystawę plenerową „Rodzina Ulmów. Śmierć za człowieczeństwo”, bogato ilustrowaną zdjęciami autorstwa Józefa Ulmy.

O godzinie 17.00 w Rzeszowie zaplanowano prapremierowy pokaz interaktywnego projektu edukacyjnego „Świadectwo poMOCY”. Składa się on z dwóch części etiudy filmowej w wirtualnej rzeczywistości VR oraz immersyjnej wystawy. Projekt IPN, dostępny od niedzieli przed rzeszowską siedzibą IPN, pozwala między innymi na przeniesienie się do Markowej lat 40. i spojrzenie na świat oczami Basi Ulmy, zamordowanej wraz ze swymi rodzicami i sześciorgiem rodzeństwa 24 marca 1944 roku.

Konkurs dla nauczycieli „Sprawiedliwi z Markowej” na najlepszy scenariusz lekcji

„Sprawiedliwi z Markowej” – pod tym tytułem Instytut Pamięci Narodowej i Ministerstwo Edukacji i Nauki przygotowały konkurs dla nauczycieli na najlepszy scenariusz lekcji.

Minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek powiedział, że przedmiotem zajęć ma być opowieść o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w czasie II wojny światowej i relacjach polsko-żydowskich w czasie okupacji niemieckiej:

„Ma dotyczyć szeroko zagadnienia pomocy, której Polacy udzielali swoim żydowskim braciom (…) Chcemy, żeby te lekcje historii były atrakcyjne i miały szansę pokazywać młodym ludziom, uczniom szkół podstawowych i ponadpodstawowych to, co działo się w czasie drugiej wojny światowej”

– wskazał.

Jak powiedział wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, konkurs daje wiele możliwości opowiedzenia historii rodziny Ulmów, a lekcja nie musi odbywać się jedynie w szkole:

„Scenariusze będą mogły dotyczyć zarówno lekcji prowadzonych w szkołach, jak również w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej”

– wskazał.

Wernisaż wystawy „Ulmowie. Nie ma większej miłości”

W galerii MKiDN „Okno na Kulturę” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie otwarto w piątek wystawę „Ulmowie. Nie ma większej miłości”.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński podkreślił, że pamięć o rodzinie Ulmów to nasz obowiązek.

„Historia Ulmów i wielu innych podobnych polskich rodzin to ponadczasowe świadectwo wierności wartościom, które leżą u podstaw naszej cywilizacji i tożsamości. Dlatego tak ważne jest to wydarzenie i dlatego powinniśmy wszyscy tego dnia, w najbliższą niedzielę, pomyśleć chociaż przez chwilę o tamtych ludziach i o tym, że oni w sytuacji, która jest trudna do wyobrażenia dla współczesnego człowieka, potrafili zachować człowieczeństwo”

– powiedział Piotr Gliński.

PAP/Albert Zawada

Metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz podziękował za wystawę, która jest przejmującą opowieścią o życiu i postawie Józefa i Wiktorii Ulmów.

„I to wszystko, co zwłaszcza ojciec tej rodziny robił jako, powiedzielibyśmy dziś, społecznik, człowiek otwarty na bliźnich, człowiek otwarty na wspólnotę. Bo jeżeli stawiamy pytanie: skąd się wziął ten heroizm ojca, czyli heroizm ukrywania Żydów, heroizm śmierci, o której wiedział, że może przyjść – to musimy szukać odpowiedzi na to pytanie w całym ich życiu”

– powiedział kardynał Nycz.

Wystawa prezentuje najważniejsze momenty w życiu rodziny Ulmów; ślub, narodziny dzieci, czas wojny, okres, gdy rodzina ukrywała grupę Żydów, aż po 24 marca 1944 roku, gdy zostali zamordowani przez Niemców. Część druga pokazuje zbrodnię z cytatami z zeznań świadków. Ekspozycja będzie czynna do 15 października.