Dziś w Kościele katolickim przypada wspomnienie Świętego Mikołaja, biskupa Miry, który zasłynął z bezinteresownej pomocy potrzebującym. Rozdał także swój majątek biednym. Stąd wziął się zwyczaj mikołajek, czyli wręczania prezentów i drobnych upominków, właśnie – 6 grudnia.
W kulturze masowej Święty Mikołaj to starszy mężczyzna z białą brodą ubrany w czerwony strój. Wedle baśni i legend w okresie świąt Bożego Narodzenia rozwozi dzieciom prezenty, jadąc saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów. Na skutek przenikania do europejskiej tradycji elementów kultury amerykańskiej, w świadomości wielu osób postać ta zastąpiła tradycyjny wizerunek świętego Mikołaja – biskupa.
Postać świętego Mikołaja szczególnie czczono wśród karpackich pasterzy i na całej Rusi, bo do dziś jest tam uważany za patrona bydła, bogactwa, zmarłych, a nawet małżeństw. To opiekun wilków i pasterzy – przypomina etnograf Justyna Cząstka-Kłapyta.
Tak popularny zwyczaj wręczania podarków związany był z kontekstem religijnym – dodaje doktor Justyna Cząstka-Kłapyta
Co najmniej od XV wieku istniał zwyczaj budowania “łódeczek świętego Mikołaja”, w które święty miał składać prezenty. Z czasem łódeczki zastąpiły buty i skarpety, lub – w regionach protestanckich – adwentowe talerze z darami.
