W Żaganiu odbędą się w w piątek obchody 79. rocznicy ucieczki alianckich jeńców z niemieckiego obozu dla lotników Stalag Luft 3. Głównym ich elementem będzie wojskowy apel pamięci z salwą honorową. Zostaną także złożone kwiaty i zapalone zostaną znicze ku czci zamordowanych uciekinierów.
„Ceremonię przy pomniku na terenie Muzeum Obozów Jenieckich tradycyjnie już rozpocznie przelot myśliwców F-16 Polskich Sił Powietrznych z 31 Bazy Lotnictwa Taktycznego. Maszyny pojawią się nad Żaganiem w samo południe symbolicznie oddając cześć uczestnikom wydarzenia sprzed 79 lat”
– powiedział dyr. Muzeum Obozów Jenieckich Marek Łazarz.
O Wielkiej Ucieczce opowiadaliśmy w wyprodukowanym przez Radio Zachód dokumencie „Sześciu z Żagania”. To opowieść o sześciu polskich lotnikach, którzy brali udział w akcji. Audycja zdobyła główną nagrodę na Festiwalu „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci’ w Gdyni. Była też nominowana do nagrody w konkursie „Audycja Historyczna Roku” Instytutu Pamięci Narodowej.
Posłuchaj audycji:
Archiwalny film zrealizowany w żagańskim stalagu
“Sceny z życia francuskich jeńców wojennych w Niemczech” to materiał z 1941 roku odnaleziony w zasobach Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.
Część zdjęć zrealizowano na terenie Stalagu VIIIC w Żaganiu. Żagańskie sceny zaczynają się od 16:25, widzimy zawody na terenie boiska sportowego, a także występy zespołu “Fol Sag”, który działał w obozie. Być może niektóre z wcześniejszych ujęć też zrealizowano w Sagan, ale co do tego nie ma pewności. Cześć zdjęć powstała na terenie nieznanego nam stalagu na południu Niemiec.
Wideo można znaleźć pod tym adresem.
W ramach obchodów, od piątku do niedzieli (24 – 26 marca br.), żagańscy harcerze zorganizują Rajd Wielkiej Ucieczki. W grze terenowej wezmą udział skauci z całej Polski. Rajd nawiązuje do wydarzeń związanych z ucieczką jeńców Stalagu Luft 3 w 1944 r. i jest okazją do poznania historii tego wydarzenia.
W sobotę (25 marca br.) na terenie muzeum odbędzie się również 47. edycja Crossu Żagańskiego – biegów przełajowych dla wszystkich grup wiekowych. W biegu głównym na 10 km wezmą udział m.in. żołnierze amerykańscy stacjonujący w Żaganiu i 50 żołnierzy RAF, którzy przylecieli z Wielkiej Brytanii specjalnie na tę okazję. Dodatkową atrakcją będzie Cross Uciekiniera, czyli bieg z przeszkodami.
Zawodom sportowym będzie towarzyszyć w sobotę statyczny pokaz uzbrojenia 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej. Goście będą mogli m.in. zwiedzić wnętrze czołgu Leopard 2PL oraz transportera Rosomak.
Dalsza część tekstu pod grafiką.
Brawurowa ucieczka wiosną 1943 roku i ogromny podkop „Harry”
Historia brawurowej ucieczki, którą upamiętniać mają zaplanowane wydarzenia, miała swój początek wiosną 1943 r. w Stalagu Luft 3 w Żaganiu (wówczas Sagan) – jednym z niemieckich obozów jenieckich na terenie tego miasta. Zawiązał się w nim wówczas „Komitet X”, na czele którego stanął mjr RAF Roger J. Bushell. Jego zadaniem było zorganizowanie ucieczki 200 jeńców.
W wyniku zarządzonej akcji poszukiwawczej Niemcy złapali 73 uciekinierów. Ucieczka w pełni powiodła się tylko trzem lotnikom. Na rozkaz Hitlera straconych zostało 50 uczestników ucieczki.
Przygotowania obejmowały m.in. kopanie trzech tuneli, które nazwano „Tom”, „Dick” i „Harry”. Cały wysiłek skupiono jednak na „Harrym” – tunel znajdował się około 9 m pod ziemią i miał ponad 100 metrów długości. W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. podkopem wydostało się 76 jeńców.
W wyniku zarządzonej akcji poszukiwawczej Niemcy złapali 73 uciekinierów. Ucieczka w pełni powiodła się tylko trzem lotnikom. Byli to Norwegowie Per Bergsland i Jens Muller oraz Holender Bram van der Stok.
Na rozkaz Hitlera straconych zostało 50 uczestników ucieczki. Pochodzili z Wielkiej Brytanii, Kanady, RPA, Australii, Nowej Zelandii, Norwegii, Litwy, Belgii, Holandii, Francji, Czech, Grecji. Na liście rozstrzelanych znalazło się także sześciu Polaków.
Wydarzenie to przeszło do historii jako „Wielka Ucieczka”; w 1963 roku doczekało się ekranizacji w postaci hitu kinowego „The Great Escape” z Charlesem Bronsonem i Stevem McQueenem. Powstało także wiele filmów dokumentalnych na ten temat.
W Żaganiu rocznice „Wielkiej ucieczki” są obchodzone od wielu lat. Pamięć o tym wydarzeniu jest szczególnie kultywowana przez Brytyjczyków, gdyż w grupie uciekinierów było najwięcej przedstawicieli tej właśnie nacji.
Na terenie Muzeum Obozów Jenieckich znajduje się replika tunelu ucieczkowego o długości ok. 30 metrów, zrekonstruowano jeden z obozowych baraków i wieżę wartowniczą. W miejscu, gdzie było wyjście z tunelu „Harry” stoi pamiątkowy obelisk.