154 lata temu, 7 listopada 1867 roku, urodziła się Maria Skłodowska-Curie, polska uczona, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla. Po raz pierwszy otrzymała ją w dziedzinie fizyki, po raz drugi – chemii.
Polka należy do grona jedynie czterech osób, które otrzymały to wyróżnienie więcej niż raz. Wśród nich jest jedną z dwóch osób, które zostały uhonorowane w różnych dyscyplinach. W tej czwórce jest też jedyną kobietą oraz jedynym uczonym nagrodzonym Noblem w dwóch różnych przyrodniczych dyscyplinach naukowych.
Maria Skłodowska-Curie była też jedną z pierwszych kobiet, które studiowały nauki ścisłe na paryskiej Sorbonie, a także pierwszą kobietą będącą doktorem fizyki i wykładowczynią na tej prestiżowej uczelni. Polska noblistka zmarła 4 lipca 1934 roku.
Podczas obchodów setnej rocznicy przyznania Marii Skłodowskiej-Curie Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (2011), wnuk noblistki Pierre Joliot powiedział, że jego babcia pozostała w pamięci członków rodziny jako osoba, która poświęciła się nauce:
Tłumaczenie:
Była totalnie poświęcona nauce. Myślę, że stworzyła tradycję rodzinną, moi rodzice robili to samo. Mam nadzieję, że my kontynuujemy tradycję zajmowania się nauką z przyjemnością. Nauka była dla Marii przyjemnością, przygodą, prawdziwą namiętnością.
Maria Skłodowska-Curie – dwukrotna laureatka Nagrody Nobla
Po raz pierwszy została uhonorowana Nagrodą Nobla w 1903 roku – w dziedzinie fizyki – wraz z mężem Piotrem Curie i Henrim Becquerelem, za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości odkrytym przez Becquerela. Po raz drugi przyznano Marii Skłodowskiej-Curie wyróżnienie w 1911 roku, w dniu jej 44. urodzin – tym razem w dziedzinie chemii – za odkrycie polonu i radu, wydzielenie czystego radu i pracę nad własnościami chemicznymi pierwiastków promieniotwórczych.
Małżonkowie początkowo zajmowali się różnymi badaniami. Z czasem Piotr Curie tak zafascynował się obserwowanym przez żonę zjawiskiem promieniotwórczości, że zrezygnował z badań nad kryształami i postanowił wspólnie z nią prowadzić badania. Piotr Curie bardzo wspierał Marię w czasie jej pracy – mówiła w Polskim Radiu (2019) Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, prezes Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie:
Polska uczona stała się powszechnie znana nie tylko dzięki swoim dokonaniom naukowym, lecz również dzięki działalności na rzecz ochrony praw człowieka. W czasie I wojny światowej zorganizowała Francuską Wojskową Służbę Radiologiczną. Mówiła o tym wnuczka uczonej – profesor Hélène Langevin-Joliot:
Tłumaczenie:
Była bardzo energiczną kobietą, ale jednocześnie niezwykle czułą na to, co się dzieje wokół, na przykład pomagała rannym podczas wojny.
Mieszkając we Francji nie zerwała kontaktów z krajem
Często przyjeżdżała do ojczyzny, wygłaszała odczyty, publikowała w polskich czasopismach naukowych. Przez jej paryską pracownię przewinęło się wielu Polaków, którzy później w kraju rozwijali badania jądrowe. Od 1913 roku kierowała za pośrednictwem swych asystentów Pracownią Radiologiczną przy Towarzystwie Naukowym Warszawskim.
O zasługach wielkiej Polski dla ojczyzny, o jej wkładzie w rozwój naszej nauki i medycyny, mówiła kilka lat temu Małgorzata Ewa Rosen z warszawskiego Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie:
W 2009 roku brytyjski magazyn „New Scientist” uznał polską uczoną za „kobietę, która wywarła największy wpływ na naukę”. Z kolei w 2018 roku czytelnicy „BBC History Magazine” wskazali Marię Skłodowską-Curie jako najbardziej wpływową kobietę w historii.
„Zmieniła świat nie raz, ale dwa razy”
– mówiła Polskiemu Radiu pomysłodawczyni plebiscytu Charlotte Hodgman:
Badania nad promieniotwórczością, prowadzone bez pełnej wiedzy o niezbędnych środkach ostrożności, zrujnowały zdrowie Marii Skłodowskiej-Curie.
Uczona zmarła 4 lipca 1934 roku w Paryżu, została pochowana na cmentarzu w Sceaux. W 1995 roku, w uznaniu zasług, jej szczątki zostały przeniesione do paryskiego Panteonu, w którym pochowani są wybitni Francuzi. Polka była pierwszą osobą nieurodzoną we Francji, która spoczęła w Panteonie.