Posłowie KO złożyli w Sejmie projekt, zgodnie z którym zmiany dotyczące godzin ponadwymiarowych mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. bez wyrównania za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r. Według związkowców, propozycja nie rozwiązuje więc problemu czterech miesięcy niewypłaconych pieniędzy za takie godziny.

We wtorek (4 listopada) na stronie Sejmu opublikowano wniesiony tego dnia przez posłów Koalicji Obywatelskiej projekt nowelizacji Karty nauczyciela dotyczący godzin ponadwymiarowych. Podano, że został on skierowany do zaopiniowania przez sejmowe Biuro Legislacji i Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji.

Złożenie takiego projektu, zgodnie z którym nauczyciele otrzymają wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nawet wtedy, gdy ich nie zrealizują, bo np. uczniowie są na wycieczkach, zapowiedział w ubiegłym tygodniu premier Donald Tusk. Wskazał wówczas, że tryb sejmowy przyspieszy procedurę.

O szybką nowelizację Karty nauczyciela w sprawie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe apelował pod koniec października Związek Nauczycielstwa Polskiego. Związkowcy zaznaczyli, że chcą powrotu do zapisu obowiązującego do 1992 r., zgodnie z którym nauczycielowi należy się wynagrodzenie za takie godziny także wtedy, gdy zajęcia się nie odbyły nie z jego winy.

1. Godziny ponadwymiarowe

Godziny ponadwymiarowe to godziny zajęć lub lekcji przydzielone nauczycielowi ponad obowiązkowe pensum (tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć).

Wniesiony we wtorek poselski projekt przewiduje, by wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe przysługiwało w każdym przypadku, gdy niezrealizowanie przez nauczyciela przydzielonych mu godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych nastąpiło z przyczyn niedotyczących nauczyciela, a nauczyciel był gotów do realizacji tych zajęć.

2. Nowelizacja miałaby wejść w życie 1 stycznia 2026 r.

Nowelizacja miałaby wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Projektowane przepisy będą więc miały zastosowanie do ustalania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe przypadające do realizacji począwszy od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że nauczyciele nie dostaną wyrównania za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r.

Przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego „Forum-Oświata” Sławomir Wittkowicz ocenił w rozmowie z PAP, że w związku z tym projekt nie rozwiązuje problemu czterech miesięcy niewypłaconych pieniędzy za godziny ponadwymiarowe od 1 września 2025 r. Jego zdaniem „przynajmniej za ten okres nauczyciele powinni otrzymać wyrównanie”.

Żeby poselski projekt mógł być wniesiony, musi się pod nim podpisać co najmniej 15 posłów. Propozycję nowelizacji Karty nauczyciela podpisało 22 ze 157 członków sejmowego klubu KO, m.in. wiceszefowa resortu edukacji Katarzyna Lubnauer, przewodnicząca sejmowej Komisji Edukacji i Nauki Krystyna Szumilas, członkowie komisji: Dorota Łoboda i Marcin Józefaciuk czy przewodniczący klubu KO Zbigniew Konwiński.

Wittkowicz zwrócił jednak uwagę, że na liście nie ma podpisu ministry edukacji Barbary Nowackiej, również posłanki KO. Jego zdaniem to „oddaje istotę problemu”.

Odbieramy to jako próbę odcięcia się, mimo wszystkich kręconych rolek o podnoszeniu prestiżu zawodu nauczyciela, o pogłębionych analizach, rozmowach ze związkami, o których zresztą nikt nie wie, może poza jedną organizacją związkową

– dodał.

Zdaniem przewodniczącego Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” Waldemara Jakubowskiego „projekt sprawia wrażenie, jakby jego jedynym celem było uspokojenie nastrojów wśród nauczycieli po fali krytyki wcześniejszych zmian”.

Jakubowski przekazał PAP, że „w rzeczywistości to nie reforma, a kosmetyczna poprawka mająca przykryć chaos legislacyjny wywołany nowelizacją z 2025 r.”. Ocenił, że „zamiast uprościć system wynagradzania i rozliczania godzin, ustawodawca tworzy kolejną warstwę niejasnych wyjątków i doprecyzowań, które tylko pogłębią bałagan interpretacyjny w szkołach i urzędach”.

Oba związki poinformowały, że projekt nie był z nimi konsultowany, choć w ich ocenie, powinien. „Bezpośrednio dotyczy warunków pracy i wynagradzania” – zaznaczył przewodniczący oświatowej „Solidarności”.

Z kolei rzecznik prasowa Związku Nauczycielstwa Polskiego Magdalena Kaszulanis zapytana, czy poselski projekt był konsultowany ze związkowcami, powiedziała PAP, że „toczyły się z ZNP rozmowy na jego temat”.

Natomiast ja tego projektu (wtedy – PAP) nie widziałam

– zastrzegła.

3. Kaszulanis: dobrze, że rząd naprawia błąd ministerstwa w takim szybkim tempie

Odnosząc się do złożenia projektu we wtorek Kaszulanis oceniła, że to „dobrze, że rząd naprawia błąd ministerstwa w takim szybkim tempie”.

Wielu nauczycieli w ramach solidarności zawodowej wstrzymało wyjścia i wycieczki klasowe w związku z nowymi przepisami, które są niekorzystne finansowo

– wyjaśniła, zaznaczając, że na zmiany czekają nie tylko nauczyciele, ale i uczniowie.

O godzinach ponadwymiarowych zrobiło się głośno w ostatnim czasie w związku z tzw. dużą nowelizacją Karty nauczyciela, która weszła w życie 1 września 2025 r.

Od tego czasu nauczycielskie związki zawodowe wskazują na problem pojawiający się wtedy, gdy nauczyciel jest w szkole, jest gotowy do pracy zgodnie z przydzielonymi mu godzinami ponadwymiarowymi, tylko nie ma klasy, bo np. jest ona na wycieczce. ZNP przekazało, że nauczyciele sygnalizują, że w takich przypadkach nie otrzymują wynagrodzenia za te godziny.

W połowie października resort edukacji wydał komunikat w sprawie godzin ponadwymiarowych. O jednoznaczną wykładnię wystąpił ZNP. MEN podało, że zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, czyli za przydzielone i zrealizowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze. Jednocześnie przewidziano dwa wyjątki, w których nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia mimo niezrealizowania tych godzin.

Autorzy poselskiego projektu wyjaśnili w uzasadnieniu, że zgodnie z propozycją nauczyciele otrzymają „wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe w różnych przypadkach nieodbycia zajęć z przyczyn leżących po stronie szkoły, a nie nauczyciela, np. z powodu nieobecności ucznia na zajęciach, które są z nim prowadzone indywidualnie, wyjazdu klasy na wycieczkę, wyjścia klasy na jakieś wydarzenie poza szkołą, itp.”.

Warunkiem zachowania prawa do wynagrodzenia jest pozostawanie nauczyciela w tym czasie w gotowości do realizacji tych zajęć.

Ponadto, w celu uniknięcia wątpliwości, czy jest możliwe przydzielenie nauczycielowi pozostającemu w gotowości do pracy realizacji w tym czasie innych zadań, w projekcie zaproponowano doprecyzowanie, że w takim przypadku nauczycielowi można przydzielić do realizacji w czasie, w którym zostały zaplanowane godziny zajęć, które nie odbywają się nie z winny nauczyciela.

Ponadto w projekcie proponuje się doprecyzowanie brzmienia innego przepisu. Obecnie pensum nauczyciela obniża się na potrzeby ustalenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe odpowiednio o 1/5 albo 1/4 tego wymiaru, za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy, dzień ustawowo wolny od pracy, dzień, w którym dla nauczyciela nie zaplanowano zajęć, lub dzień w danym tygodniu, który przypada w innym miesiącu.