Rząd przyjął projekt nowelizacji niektórych ustaw w celu ograniczania skutków kradzieży tożsamości. Dzięki regulacji zwiększona zostanie m.in. ochrona przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych, które identyfikują osobę fizyczną.

By zapobiegać wyłudzeniom pieniędzy

Jak wskazano na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, chodzi o ograniczenie skali zjawiska wyłudzania środków finansowych poprzez zaciąganie zobowiązań finansowych na inną osobę, m.in. umów kredytów i pożyczek czy sprzedaży nieruchomości bez wiedzy i zgody właściciela. Dotyczy to także zjawiska tzw. SIM swappingu, czyli wyrobienia duplikatu karty SIM, która może być potem użyta do autoryzowania transakcji wykonanych przez złodzieja w instytucji finansowej.

Pokrzywdzony nie będzie musiał dochodzić swoich racji

„Obecnie to ofiara przestępstwa kradzieży tożsamości musi udowodnić, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie. Nowe przepisy zdejmą tą uciążliwość z pokrzywdzonych. W przypadku zaciągnięcia zobowiązania w trakcie obowiązywania zastrzeżenia, instytucja finansowa nie będzie miała możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń, a sąd zbada tę okoliczność z urzędu dzięki dostępowi do elektronicznego rejestru” – napisano.

Jak zastrzec swój numer pesel

Wśród najważniejszych rozwiązań, jakie zawarto w regulacji jest to, że zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL będzie można dokonać elektronicznie – także przy użyciu aplikacji mObywatel – lub osobiście w siedzibie dowolnej gminy. Docelowo przewiduje się także możliwość zastrzeżenia w placówce bankowej, SKOK oraz na poczcie.

Rejestr zastrzeżeń numerów pesel

Po zmianach każdy obywatel będzie miał pełny wgląd do historii weryfikacji i zastrzeżeń swojego numeru PESEL. Zastrzeżenie zostanie zarejestrowane w nowym, osobnym systemie zastrzeżeń numerów PESEL, które prowadzić będzie minister cyfryzacji. „Po wprowadzeniu zastrzeganego numeru, baza będzie się automatycznie łączyć z rejestrem PESEL w celu weryfikacji podanych danych” – wskazano.

Dodano, że w rejestrze odnotowane będzie zastrzeżenie i cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL, jak również dokładny czas rejestracji, z dokładnością co do sekundy. „Dzięki rozwiązaniu, będzie można uniknąć potencjalnej próby wyłudzenia, dokonywanego przez osobę, która korzysta z wykradzionej tożsamości” – czytamy.

Powstanie lista podmiotów zobowiązanych do weryfikacji zastrzeżenia peselu

Ponadto wskazano, że ustalony zostanie katalog podmiotów, które będą musiały weryfikować zastrzeżenie numeru PESEL, pod rygorem braku możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń powstałych np. z zawartej umowy, pomimo zastrzeżonego numeru PESEL w chwili jej zawarcia.

„Jeśli numer PESEL jest zastrzeżony, podmiot taki powinien odmówić dokonania czynności, a w przypadku zawarcia takiej umowy, osoba, która zastrzegła numer PESEL, nie będzie obciążona zobowiązaniami w tytułu takiej umowy. Jeśli numer PESEL nie jest zastrzeżony – transakcja będzie mogła zostać zrealizowana, zgodnie z przyjętymi przez strony ustaleniami” – napisano.

Zastrzeżenie numeru pesel możliwe do cofnięcia

Dodano, że zastrzeżenie będzie można cofnąć na dowolny czas i później je ponowić. „Zastrzeżenie i cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL po jego zarejestrowaniu będzie od razu widoczne w systemie, także dla podmiotów weryfikujących” – wskazano.

Możliwość elektronicznej weryfikacji

Projekt przewiduje również możliwość dokonania weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przy użyciu dedykowanej e-usługi, jak i z wykorzystaniem usług sieciowych.

Nowe przepisy wejdą w życie 1 czerwca 2024 r.

Nowe przepisy wejdą w życie z dniem wskazanym w komunikacie ministra cyfryzacji, który zostanie wydany do 31 grudnia 2023 r. Natomiast obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przez wskazane w projekcie podmioty – pod rygorem braku możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń – zacznie obowiązywać od 1 czerwca 2024 r.