„Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” to tytuł międzynarodowego projektu edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, który zainaugurowano na Zamku Królewskim w Warszawie.
Projekt poprzez wystawy w 50 krajach, spoty reklamowe i konferencje ukazuje wędrówkę ponad 116 tysięcy Polaków – cywilów i żołnierzy generała Władysława Andersa – oraz szlaku bojowego 1. Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka.
Prezes IPN Karol Nawrocki podkreślił, że w kontekście konfliktu zbrojnego na Ukrainie, aktualne pozostaje przesłanie generała Władysława Andersa sprzed 80 lat z rozkazu o ewakuacji wojsk polskich ze związku sowieckiego.
Generał mówił wówczas „Jesteśmy ramię przy ramieniu z naszymi sprzymierzeńcami w walce o wolność, ich zwycięstwo jest naszym zwycięstwem”.
„Kontekst tych słów pokazuje, że świat nie odrobił lekcji II wojny światowej, świat nie przepracował tego najstraszniejszego konfliktu w historii cywilizacji i obrazy, które miały być zapisem przeszłości stają się otaczającą nas rzeczywistością, co jest wstrząsające”
– mówił Karol Nawrocki.
Szef Urzędu do Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk odczytał list premiera Mateusza Morawieckiego, który dziękował za inicjatywę upamiętniającą wysiłek zbrojny Polaków.
Premier podkreślał, że powstanie armii generała Andersa było możliwe dzięki wysiłkowi wielu Polaków, polityków, dyplomatów, wojskowych.
„Nie wolno nam zapomnieć tych ponurych lat wojny, gdy Polska znajdowała się pod okupacją niemiecką i sowiecką, a tysiące naszych walczyło o życie na bezdrożach Syberii czy Kazachstanu”
– napisał szef rządu. Dodał, że zorganizowanie wojska było wielkim przedsięwzięciem, a jednocześnie szansą na ocalenie życia tysięcy cywilów.
W uroczystości na Zamku Królewskim wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, ambasadorowie państw, przez których terytoria wiodły drogi Polaków podczas drugiej wojny światowej, oraz przedstawiciele środowisk kombatanckich i społecznych.
Obecna była także córka generała Władysław Andersa – Anna Maria Anders, ambasador w Republice Włoskiej i Republice San Marino. Podkreśliła ona, że w kontekście przemilczania historii Armii Andersa w PRL przypominanie jego działań jest bardzo ważne. Anna Maria Anders odczytała rozkaz generała Andersa do polskich żołnierzy wydany 80 lat temu.
„Od waszego zachowania, waszej karności zależy harmonijne, należyte wykonanie całego planu, odpowiedzialni jesteście nie tylko za każdy czyn, ale za każde wypowiedziane słowo, wszędzie, czy to na froncie, czy to na tyłach nieostrożne słowo jest podchwytywane przez wroga, jego agentów – zabija naszych braci”
– napisał generał Anders. Jak zaznaczyła Anna Maria Anders, te słowa jej ojca są szczególnie ważne w kontekście dzisiejszych wydarzeń w Ukrainie.
Generał Anders stworzył 2. Korpus Polski, którego był dowódcą. Korpus uczestniczył w kampanii włoskiej – jego najważniejszymi starciami były bitwa pod Monte Cassino i bitwa o Ankonę.
W rozmowie z Polskim Radiem Anna Maria Anders podkreśliła, że jej ojciec do końca życia wspominał swoich żołnierzy, był z nich dumny, a oni bardzo o kochali, opiekował się nimi po wojnie.
„Do dziś mówią, że był dla nich jak ojciec”
– dodała.
W ramach projektu „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” na dziedzińcu Zamku Królewskiego otwarto wystawę. Ekspozycja będzie prezentowana do 28 kwietnia.
Realizację projektu przewidziano do roku 2025. Ważnymi elementami przedsięwzięcia są poszukiwania świadectw wojennej tułaczki Polaków: fotografii, dokumentów, relacji oraz odnowienie zapomnianych miejsc pamięci – tablic, pomników i cmentarzy rozsianych po całym świecie. Projekt objęty jest patronatem narodowym prezydenta Andrzeja Dudy. Wystawa powstała przy współpracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Polskie Radio jest jednym z patronów medialnych projektu.