Powstanie Wielkopolskie w domowych archiwach i pamięci lubuskich rodzin.

1 października 2021 roku Sejm RP przyjął ustawę zgłoszoną przez prezydenta Andrzeja Dudę ustanawiającą święto państwowe – Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, który obchodzony będzie corocznie 27 grudnia. Celem tego działania jest upowszechnienie wiedzy o zwycięskim powstaniu.

Powstanie wielkopolskie wybuchło właśnie 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski. Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.

Powstanie Wielopolskie podobnie jak inne historyczne daty związane z historią Polski najczęściej kojarzy nam się z faktami zapisanymi w szkolnych podręcznikach. To historia pomnikowa i okazjonalna a przez to mało popularna. Okazuje się jednak, że losy powstańców są wciąż żywe w pamięci rodzin, które przechowują nie tylko powstańcze pamiątki, ale także wciąż jeszcze emocjonalne wspomnienia po swoich ojcach i dziadkach.

W lutym 2018 roku w Archiwum Państwowym Zielonej Górze otwarto wystawę czasową poświęconą Powstaniu Wielkopolskiemu przygotowaną we współpracy z Lubuskim Muzeum Wojskowym w Drzonowie. Organizatorzy zaapelowali do Lubuszan o wypożyczanie pamiątek rodzinnych związanych z tym tematem, aby wzbogacić własne zasoby i nadać jej bardziej podmiotowy charakter. Odzew był natychmiastowy, a na wernisażu pojawili się potomkowie Powstańców. Warto wspomnieć, że za przygotowanie ekspozycji odpowiadali młodzi pracownicy obu instytucji: archiwista Marcin Nowak i historyk Błażej Mościpan, który ma też własne rodzinne tradycje związane z powstaniem. Było to powodem zainteresowania tematem i podstawą pomysłu wystawy. Inicjatywa ta wpisała się w ogólnopolskie obchody ogłoszonego wtedy przez Sejm RP Roku Powstania Wielkopolskiego, a także obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Na kanwie tych wydarzeń powstały w cyklu tematycznym dwa reportaże, które Państwu przypomnimy.

W części pierwszej pt. „W drodze do Niepodległej „ poznaliśmy okoliczności przygotowania wystawy z rodzinną historią dumnego z pradziadków Błażeja Mościpana w tle.