Jak już informowaliśmy w prestiżowym konkursie Audycja Historyczna Roku w którym oceniane są audycje radiowe i filmy poświęcone najnowszej historii, odnieśliśmy podwójny sukces. Kamil Hypki zdobył Grand Prix Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Za najlepszą audycję uznano dokument radiowy „Marsz cieni” jego autorstwa. To rekonstrukcja historii tysięcy polskich oficerów zamordowanych w katyńskich lasach. Została zrealizowana podczas „marszu pamięci” zorganizowanego w Wolsztynie w 85. rocznicę zbrodni katyńskiej. Audycja do odsłuchania na naszej stronie internetowej w cyklu autorskim „Historie pisane na nowo”.
Wyróżnienie specjalne konkursu przypadło Cezaremu Galkowi za reportaż „Zezwolenie na niszczenie życia niewartego życia” o hitlerowskiej akcji T4, w ramach której uśmiercano pacjentów szpitala psychiatrycznego w Międzyrzeczu-Obrzycach.
O audycji
Na początku czerwca do Międzyrzecza na zaproszenie dyrektora Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego Andrzeja Kirmiela i kierowniczki ds. naukowych Katarzyny Sztuby-Frąckowiak przyjechała grupa Niemców z Bremy. Było to wynikiem nawiązanych kontaktów z historykami z tamtejszego Muzeum Szpitalnego w sprawie losów psychiatrycznych pacjentów z tego miasta, którzy w 1943 i 1944 roku zostali skierowani do Obrzyc i nigdy już do domu nie powrócili. Podzielili los ponad 10 tysięcy zamordowanych tu w ramach Akcji T 4 przez nazistowskich Niemców obywateli niemieckich i innych narodowości. Wśród gości byli członkowie rodzin szukający wojennych śladów zamordowanych tu krewnych. Do Obrzyc trafili po raz pierwszy.
Eugenika
Koncepcja udoskonalenia gatunku ludzkiego, upowszechniła się pod koniec XIX wieku za sprawą angielskiego badacza Francisa Galtona, przyrodniego brata Karola Darwina. Naukowa teoria przyjęła wynaturzoną formę w III Rzeszy. W 1922 roku została wydana praca naukowa prawnika Karla Bindinga i psychiatry Alfreda Hochego: „Zezwolenie na niszczenie życia niewartego życia”, w której pojawia się przyzwolenie na unicestwianie osób nieuleczalnie chorych, motywowane współczuciem dla ich beznadziejnego stanu. Autorzy twierdzili, że ludzie chorzy psychicznie stanowią obciążenie dla współobywateli i że ich śmierć nie stanowi dla społeczeństwa żadnej straty, wręcz jest wybawieniem.
1 września 1939 roku Hitler skierował pismo do szefa kancelarii o rozszerzeniu kompetencji niektórych lekarzy, aby mogli zadawać „śmierć z łaski” osobom nieuleczalnie chorym. Dokument ten na którego istnienie często powoływał się personel medyczny w Szpitalu Psychiatrycznym w Obrzycach nie był aktem prawnym, ale prywatnym zarządzeniem Führera. Projekt ten nazwano „Aktion T4” od adresu biura, w którym opracowano program zagłady psychicznie chorych, położonego w willi przy Tiergarten Strasse nr 4 w Berlinie. Szybko powstały podlegające Ministerstwu Spraw Wewnętrznych specjalne instytucje, które na podstawie formularzy miały typować chorych. Takiemu wielkiemu zadaniu jak oczyszczanie narodu niemieckiego z „bezużytecznych zjadaczy chleba” mogli podołać tylko zaufani starzy towarzysze partyjni z NSDAP między innymi Walter Ferdinand Grabowski, dyrektor ekonomiczny wtedy niemieckiego Szpitala Psychiatrycznego w Obrzycach koło Międzyrzecza.
W reportażu wraz z zajmującą się od lat tym tematem kierowniczką ds. naukowych międzyrzeckiego muzeum Katarzyną Sztubą-Frąckowiak poznajemy tragiczne wojennych losy pacjentów szpitala i ich medycznych oprawców. Zdamy też relację z emocjonalnej wizyty gości z Bremy. Wypowiedzą się Niemcy i Polacy związani z tym ciekawym okresem wspólnej, choć tym razem bardziej niemieckiej historii.
Po emisji rozmowa z Katarzyną Sztubą-Frąckowiak na temat nowych faktów i działań będących kontynuacją spraw poruszonych w reportażu.
