47 zagranicznych podróży do łącznie 66 krajów świata, 4 encykliki, 5 adhoracji apostolskich, ponad 160 mianowanych kardynałów – to liczby trwającego ponad 12 lat pontyfikatu 266. papieża, jednego z najstarszych, którzy stali na czele Kościoła, pierwszego pochodzącego z kontynentu amerykańskiego. Franciszek zmarł w poniedziałek w wielu 88 lat.
W inauguracji pontyfikatu papieża Bergoglio 19 marca 2013 roku udział wzięło około 200 tysięcy osób, było 130 oficjalnych zagranicznych delegacji.
Franciszek w intensywnym tempie podróżował po świecie odwiedzając kolejne kontynenty.
Najdalsza i najdłuższa była jedna z jego ostatnich podróży, we wrześniu zeszłego roku, do Azji i Oceanii. W ciągu 12 dni odwiedził cztery kraje: Indonezję, Papuę-Nową Gwineę, Timor Wschodni i Singapur. W ciągu 12 dni spędził ponad 40 godzin w samolocie, pokonał 34 tysiące kilometrów.
Ostatnia jego podróż, 15 grudnia zeszłego roku na Korsykę była jedną z najkrótszych; trwała niespełna 12 godzin.
Papież przewodniczył 10 konsystorzom, w trakcie których mianował ponad 160 kardynałów, wśród nich 133 elektorów. Pochodzą oni z 73 państw, z których 23 nigdy wcześniej nie miało purpurata. Na tej liście państw są między innymi Haiti, Birma, Wyspy Zielonego Przylądka, Republika Środkowoafrykańska, Papua- Nowa Gwinea, Malezja, Mali, Sudan Południowy, Laos, Singapur, Szwecja, Serbia.
W ciągu prawie 12 lat pontyfikatu Franciszek do godności kardynalskiej wyniósł dwóch Polaków: papieskiego jałmużnika Konrada Krajewskiego i metropolitę Łodzi Grzegorza Rysia.
Dla porównania w czasie prawie 27 lat pontyfikatu Jana Pawła II odbyło się 9 konsystorzy.
Za pontyfikatu Franciszka beatyfikowanych zostało 1541 osób, a świętymi ogłosił 942 błogosławionych.
27 kwietnia 2014 roku na placu Świętego Piotra miała miejsce wyjątkowa w historii Kościoła kanonizacja: Franciszek w obecności swojego emerytowanego poprzednika Benedykta XVI ogłosił świętymi Jana XXIII i Jana Pawła II.
Papież Bergoglio opublikował 4 encykliki: to „Lumen fidei” (światło wiary) z 2013 roku, napisana „na cztery ręce” z poprzednikiem Benedyktem XVI, który nie zdążył przed ustąpieniem z urzędu dokończyć pracy nad nią, a także społeczno- ekologiczna „Laudato si'” (Pochwalony bądź) z 2015 r., „Fratelli tutti” (Wszyscy braćmi) z 2020 r. W październiku zeszłego ukazała się encyklika „Dilexit nos” (Umiłował nas) o miłości ludzkiej i Bożej serca Jezusa.
Poza tym Franciszek wydał 5 adhortacji apostolskich, 35 dokumentów w formie listu motu proprio, 38 Konstytucji Apostolskich, a także między innymi bullę ogłaszającą Rok Święty 2025.
Spektakularne rekordy padły w pierwszym roku pontyfikatu. Wtedy w audiencjach, mszach, uroczystościach i spotkaniach z papieżem udział wzięło około 7 milionów osób.
Nadzwyczajnym wydarzeniem była msza w Rio de Janeiro 28 lipca 2013 roku na zakończenie Światowych Dni Młodzieży. Uczestniczyły w niej 3 miliony osób.
Franciszek – jeden z najstarszych papieży w dziejach Kościoła
Franciszek (Jorge Mario Bergoglio), który zmarł w poniedziałek w wieku ponad 88 lat, to jeden z najstarszych papieży w dziejach Kościoła. Jego pontyfikat trwał 12 lat i cztery miesiące.
Jorge Mario Bergoglio urodził się 17 grudnia 1936 roku w ubogiej dzielnicy Buenos Aires – Flores jako najstarszy z pięciorga dzieci Mario José Bergoglio i Reginy Maríi Sívori, pochodzących z północy Włoch. Jego ojciec urodził się w Piemoncie, a matka już w Argentynie w rodzinie o włoskich korzeniach.
Dalsza część tekstu pod grafiką
Języka włoskiego nauczył się w dzieciństwie dzięki babci Rosie ze strony ojca. Sam papież zawsze powtarzał, że pochodzi z rodziny emigrantów i dlatego tak bliski był mu ten temat.
W dzieciństwie chodził do szkoły salezjanów, a potem ukończył technikum z dyplomem technika chemika. Ale utrzymywał się także sprzątając w fabryce; pracował też jako ochroniarz w lokalu nocnym.
W wieku 20 lat Jorge Bergoglio przeszedł ciężkie zapalenie płuc, w wyniku którego wycięto mu kawałek prawego płuca.
Do seminarium koło Buenos Jorge Bergoglio wstąpił w wieku 21 lat, a w marcu 1958 roku rozpoczął nowicjat u jezuitów. Przebywał w Chile, a po powrocie do Buenos Aires ukończył w 1963 roku filozofię i był nauczycielem literatury i psychologii w Santa Fe i Buenos Aires.
Święcenia kapłańskie
Święcenia przyjął w wieku prawie 33 lat w 1969 roku.
Od 1973 do 1979 roku ksiądz Bergoglio był prowincjałem jezuitów w Argentynie i jak sam przyznał w wywiadach, był to wyjątkowo trudny czas w jego życiu.
Potem przebywał we Frankfurcie nad Menem, aby prowadzić pracę nad doktoratem, ale ostatecznie jej nie ukończył. Gdy wrócił do Argentyny, został kierownikiem duchowym i spowiednikiem w kościele jezuitów w Cordobie.
Mianowanie na biskupa pomocniczego
20 maja 1992 roku papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym Buenos Aires. Wraz z otrzymaniem sakry biskupiej wybrał motto swej posługi: „Miserando atque eligendo” (z łac. Spojrzał z miłosierdziem i wybrał).
Metropolita stolicy
Metropolitą stolicy został w 1998 roku stając się jednocześnie prymasem Argentyny.
Arcybiskup Bergoglio został kardynałem na konsystorzu w lutym 2001 roku z nominacji polskiego papieża.
Podczas swej posługi biskupiej zasłynął jako duszpasterz peryferii, dokąd udawał się z posługą. Zrezygnował z rezydowania w siedzibie Kurii na rzecz zwykłego mieszkania, korzystał z komunikacji miejskiej, sam przygotowywał sobie posiłki.
Od 2005 do 2011 roku stał na czele Konferencji Episkopatu Argentyny.
Kulisy konklawe w 2005 roku
Podczas konklawe w 2005 roku po śmierci Jana Pawła II był wymieniany wśród kandydatów na jego następcę i otrzymał najwięcej głosów po kardynale Josephie Ratzingerze. W kwietniu zeszłego roku ujawnił kulisy konklawe w wywiadzie książkowym.
Stało się tak, że otrzymałem 40 głosów na 115 w Kaplicy Sykstyńskiej. Wystarczyły, by zablokować kandydaturę kardynała Josepha Ratzingera, bo gdyby dalej na mnie głosowali, on nie zdołałby uzyskać dwóch trzecich głosów, by wybrano go na papieża
– opowiedział.
Wyjaśnił: „Manewr polegał na tym, by umieścić moje nazwisko, zablokować wybór Ratzingera, a potem negocjować nazwisko innego, trzeciego kandydata. Powiedzieli mi potem, że nie chcieli papieża cudzoziemca”.
Wykorzystali mnie, ale już myśleli o tym, by zaproponować innego kardynała
– ocenił Franciszek.
Dodał, że powiedział kardynałom: „Nie żartować sobie z mojej kandydatury, bo teraz powiem, że nie zaakceptuję wyboru, zostawcie mnie”.
I wybrano Benedykta
– przypomniał.
Argentynę opuścił w lutym 2013 roku, gdy Benedykt XVI ogłosił swoją rezygnację. Przybył do Rzymu na pożegnanie ustępującego papieża i tzw. kongregacje kardynałów, poprzedzające konklawe. Nigdy nie wrócił już potem do swojej ojczyzny.
Franciszek papieżem
13 marca 2013 podczas drugiego dnia konklawe kardynał Bergoglio został wybrany w piątym głosowaniu.
266. papież przyjął jako pierwszy w dziejach imię Franciszek inspirując się postacią świętego Franciszka z Asyżu. Gdy pojawił się tuż po wyborze na balkonie bazyliki watykańskiej zaskoczył tysiące wiernych oczekujących na placu Świętego Piotra witając ich słowami: „Dobry wieczór”. To słynne „buona sera” uznano za zapowiedź prostoty i woli bezpośredniego kontaktu z wiernymi.
Jeszcze bardziej zaskoczył następnego dnia po konklawe, gdy rano zwykłym watykańskim samochodem pojechał bez świty na modlitwę do bazyliki Matki Bożej Większej, a następnie do hotelu dla księży – Casa dell Clero, w którym mieszkał po przyjeździe do Rzymu. Zabrał stamtąd swoje walizki i w recepcji zapłacił rachunek.
Dalsza część tekstu pod grafiką
Bardzo chciałbym, żeby Kościół był ubogi i dla ubogich
– powiedział Franciszek podczas spotkania z dziennikarzami w Watykanie kilka dni po wyborze, a słowa te uznano za jego programową deklarację.
Inauguracja pontyfikatu odbyła się 19 marca; uczestniczyło w niej około 200 tysięcy osób.
Bezprecedensowe wydarzenie
Cztery dni później doszło do bezprecedensowego wydarzenia w dziejach Kościoła: nowy papież pojechał do podrzymskiej rezydencji w Castel Gandolfo na spotkanie ze swoim emerytowanym poprzednikiem Benedyktem XVI, który mieszkał tam po abdykacji. Emerytowany papież przekazał mu skrzynię pełną dokumentów.
Kolejne tygodnie pontyfikatu przyniosły następne zaskoczenia. Franciszek zrezygnował z apartamentu papieskiego w Pałacu Apostolskim i zamieszkał w watykańskim hotelu- Domu Świętej Marty, gdzie zaczął przychodzić na wspólne posiłki do tamtejszej stołówki. Odmówił korzystania z limuzyn i wybrał skromniejszy samochód.
Pierwsza podróż Franciszka
W pierwszą podróż wybrał się w lipcu 2013 roku na włoską wyspę Lampedusa- symbol kryzysu migracyjnego.
Celem pierwszej zagranicznej podróży była Brazylia, gdzie odbyły się Światowe Dni Młodzieży. To w czasie tej podróży powiedział uznane za przełomowe słowa: „Jeśli ktoś jest homoseksualistą i poszukuje Boga oraz ma dobrą wolę, to kim ja jestem, by go osądzać?”. Zostały one zinterpretowane jako wyraz otwarcia wobec środowisk LGBT.
Również w czasie tej pielgrzymki papież powiedział do młodzieży: „Róbcie raban”, co było apelem o zaangażowanie i uczestnictwo w życiu społecznym i Kościoła.
Kanonizacja Jana Pawła II i Jana XXIII
27 kwietnia 2014 roku Franciszek kanonizował Jana Pawła II i Jana XXIII. Wydarzenie to przeszło do historii Kościoła jako „msza czterech papieży”: dwóch biskupów Rzymu zostało wyniesionych przez papieża w obecności jego emerytowanego poprzednika Benedykta XVI.
Pół roku później beatyfikował papieża Pawła VI, a świętym ogłosił go w 2018 roku.
W lutym 2016 roku na lotnisku w Hawanie odbyło się pierwsze w historii spotkanie papieża ze zwierzchnikiem rosyjskiej cerkwi, patriarchą Moskwy i całej Rusi Cyrylem.
Wizyta papieża Franciszka w Polsce
W lipcu 2016 roku Franciszek odwiedził Polskę z okazji Światowych Dni Młodzieży w Krakowie. Był także na terenie niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz- Birkenau, gdzie modlił się w milczeniu oraz w Częstochowie; odprawił tam mszę.
Tyle krajów odwiedził papież
Odbył 47 podróży zagranicznych do ponad 60 krajów, w tym jako pierwszy papież odwiedził Zjednoczone Emiraty Arabskie, gdzie w Abu Zabi podpisał z przedstawicielami islamu dokument o ludzkim braterstwie.
Był pierwszym papieżem, który odwiedził Birmę ( w 2017 roku), Irak( w szczycie pandemii w 2021 roku), Bahrajn (2022) i Mongolię (2023). Był nawet w arktycznym Iqaluit w Kanadzie (2023). Ostatnią wizytę złożył na Korsyce w grudniu zeszłego roku.
Ochrona osób nieletnich
Franciszek na początku swego pontyfikatu powołał Radę Kardynałów, która pomagała mu w zarządzaniu Kościołem i przeprowadzeniu gruntownej reformy Kurii Rzymskiej.
Utworzył także Papieską Komisję ds. Ochrony Nieletnich w związku ze skandalem pedofilii w Kościele.
Powtarzając wielokrotnie, że trzeba uczynić z Kościoła bezpieczne miejsce w lutym 2019 roku zwołał pierwszy szczyt na temat walki z pedofilią, w którym w Watykanie uczestniczyli przewodniczący wszystkich episkopatów z całego świata i przełożeni zgromadzeń i zakonów.
Walka z nadużyciami w Kościele i plagą wykorzystywania to jeden z głównych aspektów pontyfikatu papieża z Argentyny, który wymierzył wiele kar biskupom, także polskim, za tuszowanie przypadków pedofilii i brak działania w reakcji na nie.
Franciszek ustanowił Światowy Dzień Ubogich
Ubodzy i migranci – to priorytety pontyfikatu Franciszka, który wykonał wiele gestów wobec nich.
Ustanowił Światowy Dzień Ubogich, uruchomił we współpracy z papieskim jałmużnikiem kardynałem Konradem Krajewskim ogromną machinę pomocy ubogim i wystąpił z licznymi inicjatywami na ich rzecz. Odwiedzał także obozy dla migrantów i uchodźców, w tym dwukrotnie grecką wyspę Lesbos. Apelował, by migrantów i uchodźców “przyjmować, chronić, promować i integrować”.
Podczas 10 konsystorzy mianował ponad 160 kardynałów, w tym dwóch Polaków: Konrada Krajewskiego i arcybiskupa Łodzi Grzegorza Rysia.
Franciszek opublikował cztery encykliki : „Lumen fidei” (Światło wiary) w 2013 roku, o której sam powiedział, że napisał ją na „cztery ręce” z Benedyktem XVI, bo jego poprzednik nie ukończył pracy nad dokumentem.
W 2015 ukazała się ekologiczno – społeczna encyklika „Laudato si’” (Pochwalony bądź), a w 2020 roku – Fratelli tutti (Wszyscy bracia).
Encyklika „Umiłował nas” o miłości ludzkiej i Bożej Serca Jezusa Chrystusa została opublikowana w październiku zeszłego roku.
Ostatnie lata pontyfikatu papieża Franciszka
Ostatnim latom jego pontyfikatu towarzyszyły stale powtarzane apele o pokój i ostrzeżenia, że trwa, jak mówił, „trzecia wojna światowa w kawałkach”. Kilka jego wypowiedzi na temat wojny na Ukrainie wywołało falę krytyki w różnych krajach, zwłaszcza, gdy mówił o potrzebie „odwagi białej flagi”, by negocjować. Słowa te zostały odebrane wśród niektórych komentatorów jako nawoływanie Ukrainy do poddania się.
Jego postawa wobec osób LGBT czy tzw. par nieregularnych oraz inne kroki uznawane za zbyt liberalne przez środowiska konserwatywne wywoływały ostry sprzeciw kilku kardynałów, którzy utworzyli frakcję jego przeciwników i zgłaszali tak zwane „Dubia” (wątpliwości).
24 grudnia 2024 r. Franciszek uroczyście zainaugurował Rok Święty. Następnie w kolejnych tygodniach zmagał się z coraz większymi problemami zdrowotnymi; najpierw z silnym przeziębieniem, które przerodziło się potem w zapalenie oskrzeli i dwustronne zapalenie płuc. Od 14 lutego do 23 marca przebywał w rzymskiej klinice Gemelli.
Następnie przechodził rekonwalescencję w Watykanie, gdzie zmarł 21 kwietnia o godzinie 7.35.
Dlaczego papież Franciszek nigdy nie wrócił do ojczyzny w czasie pontyfikatu?
Po śmierci Franciszka media w jego rodzinnej Argentynie zastanawiają się, dlaczego od wyboru na papieża ani razu nie odwiedził ojczyzny. Wśród możliwych przyczyn wymienia się obawy, że jego wizyta mogłaby być wykorzystana politycznie w głęboko spolaryzowanym kraju.
Wracam za kilka tygodni
– miał powiedzieć kardynał Jorge Bergoglio, gdy w marcu 2013 roku opuszczał rodzinne Buenos Aires i wyruszał do Rzymu, by wziąć udział w konklawe.
To, co zdarzyło się później, zaskoczyło zarówno watykanistów, jak i samego Bergoglia, który jako Franciszek nigdy nie powrócił już do ojczyzny.
W ciągu 12 lat pontyfikatu papież przyjął w Watykanie kolejno czterech prezydentów Argentyny: Cristinę Fernandez, Mauricio Macriego, Alberto Fernandeza i Javiera Mileia. Żadnemu z nich nie złożył jednak konkretnej obietnicy dotyczącej wizyty w ojczyźnie.
Franciszek tęsknił za rytmem metropolii Buenos Aires i za prostotą argentyńskiej prowincji. Jako arcybiskup w stolicy często jeździł metrem i autobusami, odwiedzał ubogie dzielnice. W Watykanie wolał jednak mierzyć się z osobistą nostalgią, niż zostać wykorzystany politycznie przez którykolwiek z kolejnych rządów w spolaryzowanym politycznie kraju – oceniają argentyńskie media.
Fakt, że papież nigdy nie wrócił do Argentyny, był rozczarowaniem dla wielu jego rodaków. Obecny arcybiskup Buenos Aires Jorge Ignacio Garcia Cuerva powiedział w poniedziałek, żegnając papieża, że argentyńscy wierni są „sierotami po ojcu, który głęboko kochał swój kraj, ale musiał się nauczyć być ojcem dla całego świata”.
U części Argentyńczyków początkowa duma i euforia z powodu wyboru ich rodaka na papieża z czasem zaczęła ustępować miejsca rozczarowaniu. Według badań instytutu Pew Research Center odsetek osób pozytywnie oceniających papieża spadł tam z 91 proc. w 2013 roku do 64 proc. w roku 2024. Konserwatyści zarzucali mu podważanie ugruntowanych tradycji, a liberałowie liczyli na głębsze przemiany.
Niektórzy politycy i komentatorzy, zwłaszcza z lewej strony sceny politycznej, zarzucali Franciszkowi, że jako jezuicki prowincjał w Buenos Aires nie robił dość, by przeciwstawić się brutalnej dyktaturze wojskowej (1976-83). Pojawiały się nawet oskarżenia o współpracę z juntą, ale sędzia badający sprawę i prominentni działacze z tamtych lat uznali je za bezpodstawne.
Komentatorzy zwracają też uwagę na napięte stosunki pomiędzy Franciszkiem a obecnym prezydentem Argentyny Mileiem, zagorzałym antykomunistą i zwolennikiem neoliberalnego spojrzenia na gospodarkę. W kampanii wyborczej Milei ostro krytykował papieża, nazywając go „imbecylem” i „reprezentantem zła na Ziemi”. Później złagodził ton i spotkał się z Franciszkiem w Watykanie, ale różnice ideologiczne pozostały.
Na pytania o możliwość podróży do Argentyny Franciszek zwykle dawał wymijające odpowiedzi.
Chciałbym pojechać. To moi rodacy, ale nie zostało to jeszcze zaplanowane. Jest kilka rzeczy, które trzeba najpierw załatwić
– powiedział we wrześniu 2024 roku.
Siostra wspomina papieża Franciszka: nie pamiętam, aby kiedykolwiek rozzłościł tatę czy mamę
Z całej piątki rodzeństwa Bergoglio żyje już tylko najmłodsza siostra papieża Franciszka, Maria Elena. Z powodu złego stanu zdrowia nie przyjechała do Rzymu podczas pontyfikatu swojego rodzonego, najstarszego brata. Papież od wyboru w 2013 roku nigdy nie odwiedził ojczystej Argentyny.
Dziennik „La Repubblica” przypomina, że Maria Elena, urodzona w 1948 roku, a więc o 12 lat młodsza od Jorge Mario, mieszka niedaleko Buenos Aires w Argentynie. Gazeta przypomina słowa siostry papieża: „Jorge Mario był moim najstarszym bratem, grał w piłkę, chodził na spotkania Akcji Katolickiej, uczył się”.
Naprawdę nie pamiętam, aby kiedykolwiek rozzłościł tatę czy mamę
– wspominała.
Maria Elena Bergoglio ma dwoje dzieci i jest rozwiedziona. Od dłuższego czasu choruje z powodu poważnego udaru, jaki przeszła. Dlatego nigdy nie mogła odwiedzić papieża w Watykanie.
Kiedy miała 11 lat zmarł ojciec pięciorga rodzeństwa – Mario Jose Bergoglio. To Jorge, który miał wtedy 23 lata, zastąpił jej ojca i to z nim była szczególnie związana – dodaje rzymski dziennik.
Czytaj także:
Rzym i cały świat pożegnał papieża Franciszka. Spoczął w skromnym grobie w ważnej dla siebie bazylice [AKTUALIZOWANY]
Około 250 tys. osób na mszy pogrzebowej na placu Świętego Piotra, szefowie państw i rządów z kilkudziesięciu krajów, 150 tys. ludzi na ulicach włoskiej stolicy na trasie konduktu żałobnego...
Czytaj więcejDetailsCzytaj także:
Pogrzeb papieża Franciszka, jedna z największych takich ceremonii w historii
W szybkim tempie zapełnia się plac Świętego Piotra, gdzie o godzinie 10.00 rozpocznie się msza pogrzebowa papieża Franciszka. Plac został otwarty około godziny 5.30 i już wtedy miejsca zajęli...
Czytaj więcejDetails