Stanowiska Rosji i Ukrainy w sprawie zakończenia wojny są od siebie bardzo dalekie – powiedział w piątek (5 lipca) po południu premier Węgier Viktor Orban na konferencji prasowej po spotkaniu z dyktatorem Rosji Władimirem Putinem.

1. Orban w Moskwie: chcę omówić z Putinem ważne kwestie dla Europy

Przebywający w Moskwie premier Węgier Viktor Orban powiedział na otwartym dla prasy spotkaniu z dyktatorem Rosji Władimirem Putinem, że chce omówić z nim „ważne kwestie dla Europy”.

– Węgry powoli staną się ostatnim europejskim krajem, który może rozmawiać ze wszystkimi

– stwierdził Orban podczas spotkania.

Według słów rzecznika Kremla Dmitrija Pieskowa rozmowa dotyczyła m.in. o Ukrainy.

Putin powiedział, że jest gotów przedyskutować „niuanse” propozycji pokojowych w celu zakończenia wojny.

Premier Węgier przybył do Moskwy trzy dni po wizycie w Kijowie. Jak sam twierdzi, jego „misja pokojowa” ma na celu poznanie stanowisk walczących stron. Sojusznicy Węgier krytykują inicjatywę Orbana, odmawiając mu prawa do reprezentowania całej UE, w której Węgry pełnią obecnie półroczną prezydencję.

Wielu polityków europejskich, w tym premier Donald Tusk, skrytykowało węgierską inicjatywę. „Jednostronna decyzja premiera Viktora Orbana o wyjeździe do Moskwy w żaden sposób nie odzwierciedla stanowiska UE. Podważa również wiarygodność węgierskiej prezydencji w UE” – napisał na platformie X prezydent Litwy Gitanas Nauseda.

Jeszcze w czwartek przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel napisał na X, że rotacyjna prezydencja UE, którą obecnie sprawują Węgry, nie ma mandatu do nawiązywania kontaktów z Rosją w imieniu UE. Powtórzył to w piątek szef unijnej dyplomacji Josep Borrell.

Z kolei ukraińskie MSZ poinformowało, że Węgry podjęły decyzję o wizycie premiera Orbana w Moskwie bez uzgodnienia czy koordynacji z Kijowem.

– Dla naszego państwa zasada „żadnych porozumień o Ukrainie bez Ukrainy” pozostaje nienaruszalna i apelujemy do wszystkich państw o jej surowe przestrzeganie

– podało MSZ.

Choć Orban przyznał w jednym z wywiadów, że Węgry nie mają mandatu do prowadzenia negocjacji w imieniu UE w sprawie wojny na Ukrainie, to chcą wybadać stanowiska obu walczących stron.

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg powiedział w piątek, że Węgry poinformowały Sojusz o tym, że premier Viktor Orban planuje wizytę w Moskwie. Stoltenberg oczekuje, że w przyszłym tygodniu Orban zrelacjonuje przebieg swojej wizyty na szczycie NATO w Waszyngtonie.

W poniedziałek Węgry przejęły półroczną prezydencję w Radzie UE. Po wizycie w Kijowie Orban oznajmił w wywiadzie dla szwajcarskiego tygodnika „Die Weltwoche”, że przygotowuje raport dla Rady Europejskiej na temat możliwości osiągnięcia pokoju na Ukrainie.

2. Orban w Moskwie

– Po wizycie w Kijowie i Moskwie zrozumiałem, że stanowiska Rosji i Ukrainy są od siebie bardzo dalekie – powiedział Orban. – Potrzeba jeszcze wielu kroków, aby zbliżyć się do zakończenia wojny

– dodał.

Orban rozmawiał z Putinem o obecnych inicjatywach pokojowych, możliwości zawieszenia broni i negocjacjach oraz przyszłych stosunkach w Europie po zakończeniu wojny.

– Po dwóch latach (wojny) brakuje państw, które utrzymywałyby kontakty z obiema wojującymi stronami. Węgry są akurat jednym z nielicznych takich krajów

– dodał polityk.

– Za najważniejsze zadanie podczas naszej prezydencji w UE uważamy walkę o pokój

– stwierdził Orban.

Podkreślił, że „bez dyplomacji i kanałów komunikacji nie osiągniemy pokoju”.

– Premier Węgier przedstawił dobrze nam znany zachodni punkt widzenia, w tym punkt widzenia Ukrainy

– powiedział Putin, dodając, że traktuje wizytę Orbana jako próbę „wznowienia dialogu” i „dania mu dodatkowego impulsu”.

Spotkanie obu polityków trwało około trzech godzin. Według słów doradcy Putina Jurija Uszakowa, cytowanego przez rosyjskie media, rozmowy przebiegły w „bardzo dobrej atmosferze”, a Orban nie przekazał Putinowi żadnych wiadomości od prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

We wtorek Orban złożył pierwszą wizytę w Kijowie od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Rozmawiał z Zełenskim na temat ewentualnego zawieszenia broni i rozpoczęcia rozmów pokojowych.

Bezpośrednio z Moskwy Orban udaje się do Szuszy w Azerbejdżanie, gdzie w piątek i sobotę odbywa się szczyt Organizacji Państw Turkijskich, w której Węgry mają status obserwatora.

3. Węgry/ Ekspertka: Orban wykorzystuje prezydencję w UE, by pokazać się jako „ambasador pokoju”

Premier Węgier Viktor Orban wykorzystuje prezydencję swojego kraju w Radzie UE do zaprezentowania się w roli „ambasadora pokoju” – powiedziała w rozmowie z PAP węgierska politolożka Edit Zgut-Przybylska komentując piątkową wizytę Orbana w Moskwie.

– Orban wykorzystuje międzynarodową uwagę wynikającą z przewodnictwa w UE, aby zaprezentować się jako „ambasador pokoju”, mimo że przywódcy UE dystansują się od jego działań. (…). Orban lubi nadymać się i przedstawiać się jako aktor wagi ciężkiej, którego obecność jest pożądana przez światowe supermocarstwa, takie jak Rosja czy Chiny

– oceniła politolożka.

Przyznała jednocześnie, że Orban nie potrzebował prezydencji, aby spotkać się z Putinem, ponieważ robił to również przed objęciem przez Węgry przewodnictwa w UE. W październiku spotkał się z dyktatorem Rosji w Pekinie, za co był krytykowany przez zachodnich sojuszników.

– Oficjalnym celem podróży do Moskwy jest „wspieranie pokoju”, ale jest oczywiste, że Orban nie bierze pod uwagę interesów Ukrainy

– oceniła współautorka książki „Rosja i skrajna prawica: spostrzeżenie z dziesięciu krajów europejskich”.

Dodała, że premier Węgier zapewne musiał wyjaśnić Putinowi ostatnie spotkanie z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim.

We wtorek Orban złożył pierwszą wizytę w Kijowie od dekady. Podczas pierwszego pobytu w Ukrainie od początku rosyjskiej inwazji w lutym 2022 roku rozmawiał z Zełenskim na temat ewentualnego zawieszenia broni i rozpoczęcia rozmów pokojowych.

Jak stwierdziła Zgut-Przybylska, wizyta Orbana w Kijowie i pokazanie „bardziej otwartego podejścia” do Ukrainy była „manewrem taktycznym mającym na celu jedynie zmniejszenie międzynarodowej izolacji Orbana podczas budowania koalicji w PE”.

W Kijowie Orban zaproponował Zełenskiemu rozpoczęcie negocjacji pokojowych, a więc „wzywał raczej do natychmiastowej kapitulacji zgodnie z linią Moskwy” – stwierdziła politolożka. W jej ocenie natychmiastowa podróż do Moskwy po spotkaniu w Kijowie oznacza, że rząd w Budapeszcie będzie kontynuował interesy z Rosją, jak to robił dotąd, przede wszystkim w sektorze energetycznym.

Węgry są w dużym stopniu uzależnione od rosyjskich surowców energetycznych. Importują rocznie 4,5 mld metrów sześc. gazu ziemnego na podstawie długoterminowego, 15-letniego kontraktu z Gazpromem, podpisanego we wrześniu 2021 r. Ponadto przez rurociąg Przyjaźń sprowadziły w ubiegłym roku 4,5 mln ton ropy, a rosyjski państwowy koncern Rosatom rozbudowuje jedyną węgierską elektrownię jądrową w Paksu w środkowej części kraju.

Edit Zgut-Przybylska jest adiunktem w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

4. Sikorski o wizycie Orbana w Rosji: traktaty unijne zobowiązują go do lojalnego wspierania polityki UE

Traktaty unijne zobowiązują premiera Węgier Viktora Orbana do lojalnego wspierania ustalonej polityki UE, szczególnie w czasie węgierskiej prezydencji – podkreślił w piątek (5 lipca) szef MSZ Radosław Sikorski, komentując wizytę premiera Węgier w Rosji.

– Zastanawiam się, czy premier Viktor Orban prosi Putina o uwolnienie więźniów politycznych takich jak Władimir Kara-Murza, o zwrot ukraińskich dzieci, o zaprzestanie sabotażu wobec krajów UE lub ataku Rosji/ Białorusi na granicę UE

– napisał Sikorski na platformie X.

Dalsza część tekstu pod tweetem

I wonder if PM #Orban asks Putin to release political prisoners such as @vkaramurza, to return ???? children, to stop sabotage against EU countries or the RU/BY assault on the EU border.
Union treaties oblige him to loyally support agreed EU policy, especially during ???? presidency.
— Radosław Sikorski ???????? (@sikorskiradek) July 5, 2024

Jak podkreślił, „traktaty unijne zobowiązują go do lojalnego wspierania ustalonej polityki UE, szczególnie w czasie węgierskiej prezydencji”.

Sojusznicy Węgier krytykują inicjatywę Orbana, odmawiając mu prawa do reprezentowania całej UE, w której Węgry pełnią obecnie półroczną prezydencję.

5. NATO/ Stoltenberg: na szczycie w Waszyngtonie uzgodnimy kluczowy pakiet wsparcia dla Ukrainy

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg powiedział w piątek (5 lipca) w Brukseli, że spodziewa się, iż na szczycie Sojuszu w Waszyngtonie w przyszłym tygodniu szefowie państw i rządów uzgodnią kluczowy pakiet wsparcia dla Ukrainy, w tym pomoc w zakresie szkoleń, wsparcie finansowe i wojskowe.

Częścią pakietu, który ma być uzgodniony na szczycie, jest przejęcie przez NATO koordynacji i dostarczania „większości międzynarodowej pomocy” dla Ukrainy.

– To nie sprawi, że NATO stanie się częścią konfliktu, ale wzmocni zdolności Ukrainy do samoobrony

– powiedział sekretarz generalny NATO.

Stoltenberg oczekuje również decyzji dotyczących przyspieszenia wsparcia wojskowego dla Ukrainy w postaci m.in. broni i amunicji, kolejnych dwustronnych umów o bezpieczeństwie i pracy nad pogłębioną interoperacyjnością wojskową.

Elementem pakietu ma być deklaracja o utrzymaniu przez państwa członkowskie Sojuszu zobowiązań finansowych wobec Ukrainy. Od inwazji Rosji na Ukrainę członkowie NATO przekazali Kijowowi ok. 40 mld euro pomocy wojskowej rocznie.

– Sojusznicy zgodzili się, że to minimum. Spodziewam się, że podczas szczytu zadeklarują, że ten poziom pomocy zostanie utrzymany także w następnym roku

– powiedział.

Według niego państwa powinny dzielić to obciążenie, biorąc pod uwagę wartość ich PKB. Jak dodał, przegląd poziomu finansowego wsparcia dla Ukrainy powinien nastąpić podczas szczytu NATO w 2025 r.

Kolejną częścią pakietu mają być gwarancje natychmiastowego wsparcia wojskowego dla Ukrainy w postaci m.in. broni i amunicji oraz nowych dwustronnych umów o bezpieczeństwie z tym krajem. Jak zauważył Stoltenberg, wiele porozumień już zostało podpisanych, spodziewane jest, że do szczytu podpisane zostaną kolejne.

Elementem ma być również pogłębienie współpracy wojskowej między sojuszem a siłami ukraińskimi. Zdaniem Stoltenberga wszystkie te elementy „stanowią pomost do członkostwa w NATO i bardzo mocny pakiet dla Ukrainy na szczycie.

– Ukraina zbliża się do NATO

– podkreślił.

Na szczycie w Waszyngtonie jednym z najważniejszych tematów rozmów będzie również główne zadanie NATO, jakim są odstraszanie i obrona. Zdaniem Stoltenberga NATO zostało fundamentalnie przekształcone w ciągu ostatniej dekady. Obecnie Sojusz dysponuje 500 000 żołnierzy w stanie wysokiej gotowości, ulepszonymi zdolnościami, gotowymi do walki grupami bojowymi i ma nowych członków – wymieniał szef NATO.

Na Szczycie sojusznicy mają podpisać zobowiązanie do wzmocnienia transatlantyckiej współpracy przemysłowej w zakresie obronności, aby zwiększyć produkcję w tym sektorze.

Norweg poinformował, że NATO wzmocni obronę przeciwrakietową dzięki nowej bazie Aegis Ashore w Polsce (to baza systemu obrony przeciwrakietowej w Redzikowie). Wyraził zadowolenie z faktu, że 23 sojuszników wydaje obecnie co najmniej 2 proc. swojego PKB na obronę.

Globalne partnerstwa będą trzecim tematem szczytu w stolicy USA. Sekretarz generalny zaprosił przywódców Australii, Japonii, Nowej Zelandii i Republiki Korei do Waszyngtonu, aby jeszcze bardziej pogłębić współpracę, w tym w zakresie wsparcia dla Ukrainy, cybernetyki i nowych technologii.

– Im bliżej ze sobą współpracują autorytarni aktorzy, tym ważniejsze jest, abyśmy ściśle współpracowali z naszymi przyjaciółmi w Indo-Pacyfiku

– powiedział na konferencji Stoltenberg.

Pytany na konferencji o wizytę premiera Wegier w Moskwie, przekazał, że Węgry poinformowały Sojusz, iż Viktor Orban planuje pojechać do stolicy Rosji. Stoltenberg oczekuje, że w przyszłym tygodniu premier Węgier zrelacjonuje przebieg swojej wizyty na szczycie NATO w Waszyngtonie.

Przypomniał jednocześnie, że węgierski premier składał już wizyty wcześniej w Moskwie, o których informował sojuszników NATO, a po ich zakończeniu rozmawiał z nimi o ich przebiegu. Jak dodał, Węgry zapowiedziały też wizytę Orbana w Kijowie, do której doszło 2 lipca.

– Viktor Orban oczywiście nie reprezentuje NATO w tych spotkaniach, reprezentuje swój własny kraj – podkreślił. – Ale co ważne, wszyscy sojusznicy, w tym Węgry zgadzają się co do tego, że Rosja jest odpowiedzialna za wojnę, a integralność terytorialna Ukrainy musi być respektowana

– mówił Stoltenberg.

Przypomniał o wizycie, którą sam złożył niedawno w Budapeszcie, gdzie rozmawiał z Orbanem. „Udało nam się osiągnąć porozumienie, w ramach którego NATO będzie mogło zwiększyć swoje wsparcie dla Ukrainy bez węgierskiej blokady” – zauważył. Jak mówił, Węgry co prawda nie będą uczestniczyły m.in. w proponowanym przez Stoltenberga funduszu na rzecz Ukrainy, ale też nie będą go blokować.

Szef NATO pogratulował też w piątek Keirowi Starmerowi z Wielkiej Brytanii wygranej w wyborach parlamentarnych.

– Jest zdecydowanym zwolennikiem NATO, sojuszu transatlantyckiego

– powiedział Norweg na konferencji w Brukseli.

Wyraził przekonanie, że Wielka Brytania pozostanie silnym i bardzo zaangażowanym państwem NATO. Podziękował też odchodzącemu premierowi Rishiemu Sunakowi za współpracę.