W sobotę przypada ostatni dzień roku według kalendarza juliańskiego, z którego polska Cerkiew korzysta przy ustalaniu dat większości świąt religijnych. W części kraju, zwłaszcza regionie północno-wschodnim, to okazja do zabawy na balach i prywatkach, jak w tradycyjnego sylwestra.
Boże Narodzenie, a więc także Nowy Rok, wypadają według kalendarza juliańskiego trzynaście dni później niż – w powszechnie używanym – kalendarzu gregoriańskim.
Święta w tym terminie obchodzą prawosławni we wschodniej części kraju, zwłaszcza w Podlaskiem, gdzie są ich największe skupiska w Polsce. Tam żywa jest tradycja sylwestra juliańskiego, zwanego też tradycyjnie np. bogatym wieczorem, „szczodrym wieczorem” (od bogactwa potraw na stole) lub „małanką” (od przypadających w tym dniu imienin Melanii).
W regionach, gdzie są duże skupiska prawosławnych, noc z 13 na 14 stycznia to czas zabawy na prywatkach i balach – zwłaszcza dla osób, które w sylwestra 31 grudnia wciąż przestrzegały postu przed Bożym Narodzeniem (wigilia według kalendarza juliańskiego wypada 6 stycznia w kalendarzu gregoriańskim) i z powodów religijnych świętowały go skromnie lub wcale.
W Białymstoku – stolicy województwa, gdzie są największe w kraju skupiska prawosławnych, zakończenie roku według kalendarza juliańskiego można świętować na balach organizowanych przez restauracje, hotele, sale weselne, a także w klubie studenckim.
Z ofert dostępnych w internecie wynika, że – zależnie od planowanych atrakcji i menu – w tym roku za zabawę na takim balu trzeba w Białymstoku zapłacić średnio 200-300 zł od osoby, cena jest wyższa gdy muzyka jest grana na żywo przez zespoły znane w środowisku mniejszości narodowych. Ale np. w klubie studenckim „Gwint” wstęp kosztuje 25 zł.
Własne imprezy planują też organizacje mniejszości narodowych. Np. Związek Ukraińców Podlasia w jednym z białostockich lokali organizuje „małankę 2024” w cenie 330 zł od osoby, z muzyką didżeja.
Na filmowe lub teatralne zakończenie roku juliańskiego zapraszają w Białymstoku instytucje kultury. Kino Forum na przedpremierowy pokaz filmu „Do usług szanownej pani”, a Nie Teatr proponuje występ „Czas dla nas” tria wokalno-kabaretowego. Dla bawiących się w domu Publiczne Radio Białystok tradycyjnie przygotowuje na swojej antenie „Szczodry wieczar”, czyli audycję z muzyką taneczną, także białoruską i ukraińską, z możliwością składania noworocznych życzeń z okazji zakończenia roku według kalendarza juliańskiego.
W regionie przez dwa dni nie ma zakazu używania wyrobów pirotechnicznych w miejscach publicznych. Zgodnie z rozporządzeniem porządkowym wojewody podlaskiego z 2009 r., w regionie można legalnie ich używać nie tylko 31 grudnia i 1 stycznia, ale także 13 i 14 stycznia.
W Podlaskiem, zwłaszcza w jego południowo-wschodniej części, nadejściu nowego roku juliańskiego towarzyszyły sylwestrowe zwyczaje i wróżby, np. zdejmowanie furtek i chowanie ich przed gospodarzami, wciąganie sań na drzewa czy dachy albo wysypywanie popiołem lub wyściełanie słomą ścieżek prowadzących od domu chłopaka do domu dziewczyny, by „mieli się ku sobie”. Pamięta się tam również o sylwestrowych zwyczajach kulinarnych, czyli przygotowywaniu dań mających zapewnić pomyślność w nowym roku, np. o pieczeniu kiszki (kaszanki).
Czytaj także:
W sobotę Wigilia Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego
Prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich, m.in. grekokatolicy i staroobrzędowcy, obchodzić będą w sobotę Wigilię świąt Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego, czyli według tzw. starego stylu. Przypada ona trzynaście...
Czytaj więcej