Przestępstwa białych kołnierzyków, czyli “white collar crime” to termin odnoszący się do nielegalnych działań popełnianych przez osoby z wyższych warstw społecznych. Bardzo często mają one związek ze sferą zawodową. Są to przestępstwa gospodarcze obejmujące oszustwa, korupcję, pranie brudnych pieniędzy i inne czyny, których celem jest osiągnięcie korzyści materialnych poprzez nielegalne metody. Co warto wiedzieć na ten temat?
Na czym polegają przestępstwa białych kołnierzyków?
Pojęcie “white collar crime” zostało sformułowane w 1939 roku przez amerykańskiego kryminologa Edwina Sutherlanda. Choć tego typu przestępstwa mogą pozornie wyglądać na niewinne, w praktyce stanowią poważne zagrożenie dla stabilności ekonomicznej i społecznej. Takie działania nie zawierają w sobie elementu przemocy i wydają się być legalne. Ofiarami białych kołnierzyków są zazwyczaj anonimowe osoby fizyczne, instytucje finansowe, a nawet państwo. Sprawcy często pochodzą z wyższych warstw społecznych i wykorzystują swoją pozycję oraz specjalistyczną wiedzę do popełniania nielegalnych czynów.
Przestępstwa zaliczane do opisywanej grupy są klasyfikowane jako przestępstwa gospodarcze. Warto zaznaczyć, że ich skutkiem są poważne materialne i niematerialne straty. O jakich dokładnie działaniach mowa?
- Jednym z przykładów white collar crime jest doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wprowadzenie w błąd. W tym przypadku mamy do czynienia z oszustwem.
- Kolejnym przykładem jest łapownictwo, czyli korupcja gospodarcza. Polega na żądaniu lub przyjmowaniu korzyści majątkowych w zamian za nadużycie uprawnień.
- Można także spotkać się z procederem prania pieniędzy. W tym przypadku nielegalnie zdobyte środki są przekształcane w legalne aktywa.
- Jeszcze innym przykładem przestępstwa białych kołnierzyków jest nadużycie zaufania. Polega ono na wyrządzeniu szkody majątkowej poprzez nadużycie udzielonych uprawnień.
Dlaczego “white collar crime” są tak trudne do wykrycia?
Przestępczość białych kołnierzyków wiąże się z olbrzymimi zyskami. Jednocześnie sprawcy próbują na wszelkie sposoby ukryć swoje czyny pod tysiącem różnych dokumentów. Podejmują także próby ich zalegalizowania. To z kolei sprawia, że przestępstwa są trudne do wykrycia. Wynika to również z faktu, iż sposób działania białych kołnierzyków jest mocno skomplikowany i bazuje na złożonych schematach finansowych. Rozwiązanie tego typu spraw wymaga zatem specjalistycznej wiedzy z dziedziny finansów, prawa czy księgowości.
Sporym problemem jest też wysoki status społeczny sprawców. Osoby te często mają dostęp do zasobów i wiedzy, które pozwalają im skutecznie ukrywać swoje działania. Korzystają także z ochrony oraz szerokich wpływów, co w wielu przypadkach utrudnia prowadzenie śledztwa. Kolejną przeszkodą jest brak bezpośredniej ofiary. W przeciwieństwie do tradycyjnych przestępstw, gdzie bezpośrednio dotknięta jest konkretna osoba, w przypadku white collar crime szkoda bywa rozproszona i przez to trudniejsza do zidentyfikowania.
Warto też wspomnieć o tym, że prowadzone działania przestępcze bardzo często mają charakter międzynarodowy. To kolejny czynnik komplikujący śledztwa, ze względu na różnice w jurysdykcjach i prawie międzynarodowym. Poza tym współczesny rozwój technologii i cyfryzacja finansów stwarzają nowe możliwości dla przestępczości białych kołnierzyków. Utrudniają przy tym ich wykrywanie ze względu na szybkość i złożoność operacji cyfrowych.