W Paryżu zmarł Milan Kundera, wybitny czeski powieściopisarz i eseista
Czytelnikom był znany przede wszystkim jako autor powieści „Nieznośna lekkość bytu”. Pisarz, uważany za twórcę prozy intelektualnej, napisał też: „Walca pożegnalnego”, „Księgę śmiechu i zapomnienia” oraz „Tożsamość”. Autor cenionych esejów, wśród których są „Sztuka powieści” oraz „Zdradzone testamenty”. Jego prace były tłumaczone na liczne języki świata, między innymi na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski.
Kundera był laureatem wielu międzynarodowych nagród: American Common Wealth Award, Nagrody Krytyków Akademii Francuskiej, Wielkiej Nagrody Jerozolimy oraz Austriackiej Nagrody Państwowej dla Literatury Europejskiej. W 2007 roku został uhonorowany Narodową Nagrodą Literacką.
Debiutował w 1945 roku jako tłumacz poezji Włodzimierza Majakowskiego. Pierwszy tomiki wierszy Kundery „Człowiek rozprzestrzenia ogród” wydany w 1953 roku, był utrzymany w obowiązującej wówczas konwencji realizmu socjalistycznego. Później pisarz zwrócił się ku prozie. Wielką popularność przyniosła mu debiutancka powieść „Żart”, w której rozliczał się z czechosłowackim stalinizmem. Ze względu na krytykę radzieckiej interwencji w 1968 roku dzieła Kundery trafiły na czarną listę. Dwukrotnie był usuwany z Czechosłowackiej Partii Komunistycznej.
W 1975 roku Kundera wyemigrował do Francji
Odciął się od czeskiej kultury, pisał niemal wyłącznie po francusku. W 1984 roku napisał „Nieznośną lekkość bytu”, swoje największe dzieło literackie, które przyniosło mu światową sławę. Powieść ukazuje dzieje miłości dwojga ludzi na tle wydarzeń Praskiej Wiosny i jej skutków w życiu obywateli Czechosłowacji. Bohaterowie, rozdarci pomiędzy wyobrażeniami a rzeczywistością, są zmuszeni do podejmowania trudnych egzystencjalnych wyborów. Osobiste doświadczenia pisarza z komunistycznym totalitaryzmem i stłumieniem w 1968 roku Praskiej Wiosny znalazły także odzwierciedlenie w emigracyjnej powieści „Księga śmiechu i zapomnienia”.
W latach 80. wiele utworów Kundery ukazało się w Polsce w drugim obiegu. W naszym kraju dostępnych jest kilkanaście książek tego autora, w przekładzie między innymi Agnieszki Holland, Marka Bieńczyka, Piotra Godlewskiego i Emilii Witwickiej.
Dalsza część tekstu pod zdjęciem.
Włoski dziennikarz rozmawia z operatorem kamery przed apartamentowcem, w którym mieszkał urodzony w Czechach pisarz Milan Kundera. Fot. PAP/EPA/YOAN VALAT
Milan Kundera mieszkał na stałe w Paryżu. W 2019 roku przywrócono mu czeskie obywatelstwo, odebrane w 1979 roku przez władze komunistycznej Czechosłowacji. Od 2009 roku był honorowym obywatelem miasta Brna, w którym urodził się w 1929 roku.
Milan Kundera [SYLWETKA]
Milan Kundera urodził się 1 kwietnia 1929 roku. Studiował muzykologię i literaturę.
W 1950 roku za „działalność antypartyjną” został wyrzucony z partii komunistycznej, do której wstąpił jeszcze jako gimnazjalista. Z powodów politycznych został także zmuszony do przerwania studiów na Uniwersytecie Karola w Pradze. Po kilku latach rozpoczął studia na Wydziale Filmowym Wyższej Szkoły Artystycznej w Pradze.
W 1957 roku Kundera ponownie wstąpił do partii, którą definitywnie opuścił w 1970. Po sowieckiej inwazji na Czechosłowację w 1968 roku, podobnie jak wielu uczestników Praskiej Wiosny, utracił pozwolenie na wykonywanie zawodu wykładowcy akademickiego, a jego utwory trafiły na indeks ksiąg zakazanych.
Od 1975 roku Kundera był wykładowcą literatury na Uniwersytecie w Rennes. Cztery lata później, w związku z publikacją eseju „Dziedzictwo Europy środkowej”, krytykującego czechosłowacką „dyktaturę ciemniaków”, pisarz został pozbawiony obywatelstwa Czechosłowacji. W 1981 roku przyjął obywatelstwo francuskie.
Milan Kundera zmarł 11 lipca (2023) w Paryżu.
Źródło: PAP/IAR/mpo