Odeszli w minionym roku – Edward Mosberg [DŹWIĘKI ARCHIWALNE]

22 września zmarł ocalony z holokaustu Edward Mosberg. Urodzony w 1926 roku w Krakowie w rodzinie żydowskiej, jako 15-latek został (1941) wraz z bliskimi osadzony przez Niemców w getcie krakowskim. Po jego likwidacji trafił do obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Następnie był więźniem Mauthausen-Gusen. Tam doczekał wyzwolenia. Podczas II wojny światowej zginęło 16 członków rodziny Edwarda Mosberga.

W 1951 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiadł w stanie New Jersey. Zawodowo związał się z branżą deweloperską.

Był zaangażowany w upamiętnianie holokaustu i innych niemieckich zbrodni okresu II wojny światowej, a także w obronę dobrego imienia Polski i budowanie dobrych relacji polsko-żydowskich. Wielokrotnie uczestniczył w uroczystościach w byłych obozach koncentracyjnych, w tym w Marszu Żywych w Auschwitz-Birkenau. Działał w fundacjach – Shoah oraz From the Depths. Został patronem Odznaczenia From the Depths dla Sprawiedliwych, przyznawanego za ratowanie Żydów podczas II wojny światowej.

Edward Mosberg często podkreślał, że jego obowiązkiem jest walka o prawdę historyczną i jako świadek zagłady Żydów nie może dopuścić do zapomnienia o tej tragicznej karcie w dziejach ludzkości. W 2020 roku opowiadał w Polskim Radiu o swojej rodzinie, zamordowanej w niemieckich obozach śmierci:

Za holokaust odpowiedzialność ponoszą wyłącznie Niemcy – mówił Edward Mosberg w 2019 roku, w 76. rocznicę likwidacji krakowskiego getta przez Niemców.

Ocalony i świadek tamtego czasu przypomniał, że istnienie obozów zagłady na terytorium Polski, było skutkiem wyborów politycznych Niemców:

Przypominając o wielu Polakach ratujących Żydów przed zagładą, Edward Mosberg podkreślił, że pomoc ta była aktem heroizmu, ponieważ narażała na śmierć całą rodzinę tego, który jej udzielał:

Edward Mosberg zmarł 22 września (2022) w Nowym Jorku. Miał 96 lat.

Był nie tylko świadkiem historii, ale też świadkiem prawdy – powiedział po jego śmierci szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk:

Po śmierci Edwarda Mosberga prezydent Andrzej Duda odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług w działalności na rzecz dialogu polsko-żydowskiego i rozwijaniu współpracy między narodami, a także za pielęgnowanie pamięci i popularyzowanie prawdy o holokauście.

Prezydent Duda, przebywający w tym czasie Stanach Zjednoczonych, przerwał program swojego pobytu i wziął udział w pogrzebie Edwarda Mosberga. Podczas konferencji prasowej mówił o jego zasługach:

Wcześniej, w 2019 roku, Edward Mosberg został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Odznaczenie przyznano za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-żydowskiego dialogu i upowszechnianie wiedzy o roli Polaków w ratowaniu Żydów.