40 lat temu, 16 października 1978 roku, kardynał Karol Wojtyła został wybrany na papieża. O godzinie 18.18 znad Kaplicy Sykstyńskiej na placu św. Piotra w Rzymie uniósł się biały dym. Był to znak, że kardynałowie zgromadzeni na konklawe wskazali następcę św. Piotra. Był nim Polak, metropolita krakowski Karol Wojtyła. Nowy papież, 264. w historii Kościoła, przyjął imię Jan Paweł II. Potem jego pontyfikat trwał blisko 27 lat.
Był pierwszym od ponad 450. lat papieżem nie pochodzącym z Włoch, a także najmłodszym od półtora wieku – miał 58 lat. Został wybrany w ósmym głosowaniu, większością 99. głosów, spośród 111. uczestników konklawe.
Nowy papież, pochodzący zza tak zwanej żelaznej kurtyny wzbudził ogromne zainteresowanie mediów i polityków na całym świecie oraz życzliwość zwykłych ludzi. Już w pierwszym przemówieniu, zaraz po wyborze, zwrócił się do wiernych, nie po łacinie, jak to było dotychczas zwyczajem papieskim, lecz po włosku, mówiąc prostym i zrozumiałym językiem.
Jan Paweł II wywarł szczególny wpływ na losy Kościoła i całego świata, między innymi przyczynił się do upadku komunizmu. Angażował się w działania na rzecz porozumienia między wyznawcami chrześcijaństwa, judaizmu oraz islamu. Był pierwszym papieżem, który odwiedził kościół protestancki oraz synagogę, a także rozpoczął publiczny dialog z muzułmanami. Po trwającym 1500 lat sporze doprowadził do pogodzenia z Kościołem Ormiańskim. Był też autorem pierwszej encykliki ekumenicznej „Ut unum sint”.
Jan Paweł II podkreślał, że ekumenizm w Kościele to więcej niż wzajemna tolerancja i akceptacja, to jedność powodowana wewnętrznym pragnieniem każdego człowieka.
Jan Paweł II wielokrotnie przypominał, że człowiek jest stworzony na podobieństwo Boga, to znaczy – zdolny do miłowania i przyjmowania daru miłości. Często apelował do wiernych, aby nie wstydzili się własnej wiary i podkreślał jej znaczenie w życiu współczesnego człowieka.
Nazwany „papieżem pielgrzymem”, Jan Paweł II odbył 104 podróże zagraniczne, odwiedzając 130 krajów. Ponadto odbył 145 podróży po Włoszech. Jako papież dziewięciokrotnie odwiedził Polskę.
Ostatnią pielgrzymkę do kraju w 2002 roku Jan Paweł II poświęcił Bożemu Miłosierdziu, któremu powierzył ojczyznę.
Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 roku w wieku 84 lat. Został pochowany w Watykanie.
Kilka tygodni po jego śmierci, papież Benedykt XVI ogłosił, że korzystając z przysługującego mu prawa, przyspieszył rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego swego poprzednika. Była to odpowiedź głowy Kościoła na wołanie tysięcy wiernych podczas pogrzebu Jana Pawła II, skandujących „Santo subito!” – „Święty natychmiast!”.
Po kilkuletnim procesie beatyfikacyjnym, Jan Paweł II został ogłoszony błogosławionym przez papieża Benedykta XVI, 1 maja 2011 roku w Watykanie. Jan Paweł II został ogłoszony świętym wraz z Janem XXIII, 27 kwietnia 2014 roku w Rzymie. Mszy kanonizacyjnej na placu św. Piotra przewodniczył papież Franciszek.
Liturgiczne wspomnienie papieża Polaka przypada 22 października, czyli w rocznicę inauguracji jego pontyfikatu.
16 października, decyzją Sejmu Rzeczpospolitej, jest obchodzony Dzień Papieża Jana Pawła II.
Z kolei w niedzielę poprzedzającą rocznicę wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, od 2001 roku w Polsce jest organizowany Dzień Papieski, który służy refleksji nad nauczaniem i pontyfikatem Świętego Jana Pawła II. Jego „żywym pomnikiem” są nazywani stypendyści Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia, utalentowane dzieci i młodzież z niezamożnych rodzin, otrzymujące stypendia na naukę i rozwój.