Ustanowienie Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego to hołd oddany bohaterskim powstańcom, ale też szansa na to, by Polacy poznali historię zrywu Wielkopolan sprzed wieku – powiedział prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Tadeusz Musiał.
Prezydent Andrzej Duda podpisał w Poznaniu Ustawę o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Mające upamiętniać zryw Polaków przeciwko Niemcom z lat 1918–1919 święto państwowe będzie przypadać 27 grudnia – w rocznicę wybuchu insurekcji.
Inicjatywa ustawodawcza prezydenta była odpowiedzią na głosy przedstawicieli społeczności, działaczy patriotycznych i władz samorządowych z Wielkopolski. Z pomysłem ustanowienia święta państwowego wyszły wspólnie: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, Fundacja Zakłady Kórnickie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, poznański oddział IPN, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski.
„Dopełniona dzisiaj idea ustanowienia Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego to sprawa naprawdę ogromnej wagi. Przede wszystkim jest to oddanie hołdu naszym bohaterskim przodkom. Ich zasługi są ogromne – w trakcie powstania i po powstaniu, podczas powstań śląskich, wojny polsko-bolszewickiej. Rola naszych bohaterów w odbudowie ojczyzny odradzającej się po tylu latach zaborów jest oczywista i bezsporna” – powiedział PAP prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Tadeusz Musiał.
„Drugi cel, który nam przyświecał i realizację którego ustanowienie święta zdecydowanie przybliża to upowszechnienie wiedzy o powstaniu wielkopolskim i o znaczeniu tego powstania w historii odradzającego się kraju. Ta wiedza, poza Wielkopolską, województwem kujawsko-pomorskim i województwem lubuskim nie jest, mówiąc dyplomatycznie, powszechna” – dodał.
Prezydent Andrzej Duda otrzymał podczas wizyty w Poznaniu Nagrodę Honorową Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu – Dobosza Powstania Wielkopolskiego. Wyróżnienie to przyznawane jest od 25 lat osobom i instytucjom za szczególne zasługi związane z upowszechnianiem historii i znaczenia powstania wielkopolskiego.
Począwszy od 1996 roku Dobosze przyznawane są rokrocznie kilku osobom i instytucjom; w dotychczasowych 25 edycjach wręczono ponad 100 nagród. W tym roku prezydent Andrzej Duda jest jedynym uhonorowanym tą nagrodą.
„Ten rok jest wyjątkowy – po raz pierwszy będziemy obchodzili Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Udział prezydenta Andrzeja Dudy w doprowadzeniu do tego, aby dzień 27 grudnia był świętem państwowym jest niewątpliwy. Dlatego kapituła postanowiła, że w tym roku wyjątkowo mamy tylko jednego, szczególnego laureata” – powiedział Tadeusz Musiał
Statuetka Dobosza jest miniaturą części pomnika Dobosza w Śremie. Pomnik ustawiono na rynku śremskim w 1925 roku według projektu Władysława Marcinkowskiego. Zniszczony przez Niemców we wrześniu 1939 roku monument odbudowano i powtórnie odsłonięto w Parku Miejskim im. Powstańców Wielkopolskich w 1961 r.
Tadeusz Musiał przyznał, że planowane w tym roku obchody Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego będą miały ograniczony charakter. „To święto państwowe obchodzone będzie po raz pierwszy w szczególnym czasie pandemii. Obawiam się, że wiele zaplanowanych przedsięwzięć nie zostanie zrealizowanych. Wszelkie uroczystości będą miały charakter symboliczny lub ograniczony” – powiedział.
Główne obchody odbędą się w Poznaniu, ich organizatorem, podobnie jak w poprzednich latach, jest wielkopolski samorząd.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta.
Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.