Zagładzie miało ulec 11 milionów Żydów
Zgodnie z protokołem zagładzie miało ulec 11 milionów Żydów, znajdujących się częściowo poza zasięgiem niemieckiego panowania. Przy obficie zastawionym stole urzędnicy rozmawiali już o uruchomieniu komór gazowych, mających według nich ułatwić masowe zabijanie i oszczędzić amunicję, potrzebną na frontach wojny. Skrzętnie zaplanowaną akcję Niemcy chcieli zainicjować w okupowanej Polsce.
„Ustalenia konferencji w Wannsee stały się podstawą do masowych deportacji Żydów i dalszej rozbudowy aparatu ludobójstwa. Uderzający jest język, jakim posługiwali się jej uczestnicy. Za zręcznie ułożonymi zdaniami krył się powrót do barbarzyństwa”
– powiedział prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier.
Plan zagłady Żydów przyjęty w Wannsee
Przyjęty w Wannsee plan zakładał zgładzenie 11 milionów europejskich Żydów, w tym 5 milionów na terenach ZSRR i ponad 3 miliony w Generalnym Gubernatorstwie.
Obejmował również ludność żydowską, która na początku 1942 roku znajdowała się poza terenami kontrolowanymi przez III Rzeszę – „ostateczne rozwiązanie” miało dotyczyć także Żydów z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwajcarii, Hiszpanii czy Turcji.
Według różnych szacunków historyków od września 1939 roku do końca II wojny światowej Niemcy wymordowali blisko sześć milionów europejskich Żydów. Jedną trzecią stanowiły dzieci.
⬆ Willa przy Großer Wannsee 56/58, w której 20 stycznia 1942 odbyła się konferencja; obecnie muzeum Dom Konferencji w Wannsee. Fot. A.Savin – Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31154057
Konferencja początkowo miała się odbyć 9 grudnia 1941 roku, jednak została odroczona w związku z japońskim atakiem na Pearl Harbor i przystąpieniem do wojny Stanów Zjednoczonych. 20 stycznia 1942 roku w Wannsee zebrało się kilkunastu nazistowskich funkcjonariuszy, którzy reprezentowali najważniejsze instytucje III Rzeszy zaangażowane w plan zagłady. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinhard Heydrich ogłosił, że Żydzi mają zginąć, przy czym najsilniejsi fizycznie, którzy przetrwają niewolniczą pracę, będą zgładzeni z zastosowaniem radykalnych metod. Z zachowanych dokumentów wynika, że żadna z obecnych na naradzie osób nie wyraziła sprzeciwu.
By przyspieszyć działania eksterminacyjne, po konferencji w Wannsee Niemcy rozpoczęli budowę obozów zagłady, w których Żydzi mieli być mordowani w komorach gazowych. Pierwszy taki obóz powstał jeszcze w grudniu 1941 roku w Chełmnie nad Nerem. W ciągu następnych miesięcy powstały obozy w Bełżcu, Sobiborze, Treblince, na Majdanku i Auschwitz-Birkenau.
Do obozów zagłady Żydów przywożono z gett utworzonych przez Niemców na ziemiach polskich, a także z innych krajów europejskich okupowanych przez III Rzeszę. Ogromna większość ofiar mordowana była tuż po przybyciu. Wypędzeni z wagonów ludzie musieli zostawić bagaż, a następnie pod pozorem kąpieli kierowano ich do przypominających łaźnie komór gazowych, gdzie byli uśmiercani.
⬆ Strona tytułowa protokołu Konferencji w Wannsee z listą nazwisk uczestników. Fot. http://www.ghwk.de/deut/proto.htm. Uploader was Moskau at sv.wikipedia, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5517068
Poza obozami zagłady Żydzi ginęli w masowych egzekucjach, umierali z głodu i chorób w gettach, w czasie transportów na miejsce zagłady, a także podczas „marszów śmierci” organizowanych przez Niemców w czasie ewakuacji obozów pod koniec wojny.
„Rozwiązaniu kwestii żydowskiej” obsesją Hitlera
Kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler o „rozwiązaniu kwestii żydowskiej” mówił od chwili przejęcia władzy w styczniu 1933 roku.
W listopadzie 1935 w III Rzeszy wydano rozporządzenie, zgodnie z którym każdego niemieckiego Żyda można było administracyjne pozbawić obywatelstwa, a także odebrać mu majątek. Niemieccy Żydzi nie mogli również pracować w państwowych urzędach i zawierać małżeństw z Aryjczykami. Złamanie tych zakazów miało być surowo i konsekwentnie karane.
Dopełnieniem niemieckiego antyżydowskiego prawa stały się wydarzenia z 9 na 10 listopada 1938 roku, określane mianem „nocy kryształowej”. Na terenie III Rzeszy palono wówczas synagogi i należące do Żydów domy i sklepy. Uczestniczący w masowym pogromie członkowie faszystowskich bojówek oraz cywile zbeszcześcili w tym czasie wiele żydowskich cmentarzy i zamordowali ponad 90 osób. Do wybuchu II wojny światowej hitlerowskie Niemcy opuściło – wedle różnych szacunków – blisko ćwierć miliona Żydów. Część z nich wyjechała do Polski i innych krajów europejskich, niektórzy do Stanów Zjednoczonych.
Żydzi byli mordowani od chwili wybuchu II wojny światowej. Pozbawiano ich majątków, tworzono getta, nakazywano nosić na ubraniach gwiazdę Dawida, zmuszano do wyczerpującej pracy i ograniczano wszelkie prawa. Między wrześniem 1939 roku a pierwszą połową 1941 roku planowano też między innymi utworzenie dużego obozu przesiedleńczego dla Żydów z całej Europy ogarniętej wojną.
Po 22 czerwca 1941 roku, czyli po uderzeniu Niemców na ZSRR, rozpoczęto masowe zabijanie nie-Aryjczyków. Do mordów zaczęto wykorzystywać tak zwane mobilne komory gazowe. W obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem masowe zabijanie Żydów z Kraju Warty rozpoczęto 8 grudnia 1941 roku, w przeddzień pierwszego terminu konferencji w Wannsee.
Liczbę Żydów zamordowanych przez nazistów i ich sojuszników w czasie II wojny światowej ocenia się łącznie na około 6 milionów. Prawie 5 milionów z nich zgładzono na ziemiach polskich okupowanych przez III Rzeszę. Blisko 3 miliony ofiar to polscy Żydzi.